Thời gian qua, cùng với sự phát triển của công nghệ thông tin, hình thức thể hiện của tự do ngôn luận có sự biến đổi lớn. Internet, mạng xã hội trở thành công cụ phổ biến để mọi cá nhân, tổ chức bày tỏ quan điểm, tư tưởng, truyền bá thông tin, thể hiện quyền tự do ngôn luận. Sức lan tỏa và ảnh hưởng của nó rất mạnh mẽ và nhanh chóng, tạo được sự chú ý, quan tâm theo dõi của số đông người dân, nhất là những người có ảnh hưởng trong xã hội. Chỉ cần sở hữu phương tiện điện tử (điện thoại thông minh, laptop) có kết nối Internet, cá nhân có quyền tự do truyền đạt thông tin, ý kiến của mình đến người khác mọi nơi, mọi lúc. Tình trạng các hội, nhóm tiêu cực xuất hiện trên không gian mạng có xu hướng ngày càng gia tăng gây tác động xấu đối với người sử dụng mạng nói riêng và việc giữ gìn an ninh, trật tự xã hội nói chung. Thực tế này đang đòi hỏi các cơ quan chức năng cần sớm có các biện pháp ngăn chặn hiệu quả cũng như đặt ra yêu cầu mỗi người dân khi tham gia mạng xã hội phải hết sức tỉnh táo để không trở thành nạn nhân của "thế giới ảo".
Thông qua các hội, nhóm tiêu cực, người
dùng có thể tự do bày tỏ ý kiến, quan điểm, đăng tải hay lan truyền bất cứ
thông tin gì thông qua tài khoản cá nhân của mình. Điều này mang đến những nguy
cơ khi quyền này bị lạm dụng, nhất là khi những người đăng tải thông tin trên
không gian mạng có quan điểm sai trái, thái độ cực đoan, nhận thức pháp luật
chưa đầy đủ, dẫn đến bị các thế lực thù địch lợi dụng, lôi kéo, kích động hoặc
vì động cơ cá nhân, một số trường hợp đã đăng tải thông tin sai sự thật, xâm
phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của các tổ chức, cá nhân. Điển hình như các
trường hợp: Nguyễn Phước Trung Bảo, Đoàn Kiên Giang, Nguyễn Thanh Nhã, Lê Thế
Thắng, Trương Châu Hữu Danh (trú tại Long An), Nguyễn Phương Hằng, Lê Anh Dũng
(trú tại TP Hồ Chí Minh), Lê Chí Thành (trú tại Bình Thuận), Nguyễn Huy (trú
tại Quảng Trị)... Những trường hợp trên đều bị truy cứu theo Điều 331, BLHS
2015 về tội “Lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước,
quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân”, cụ thể là lạm dụng quyền tự do
ngôn luận trên mạng xã hội.
Sự lợi dụng các quyền tự do ngôn luận
trên không gian mạng đã và đang tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn cho cộng
đồng. Theo dữ liệu thống kê từ We are Social, tính đến tháng 01/2022, Việt Nam
có 76,95 triệu người dùng mạng xã hội, tương đương 78,1% tổng dân số. Từ năm
2021 đến 2022, số người dùng mạng xã hội ở Việt Nam đã tăng 5 triệu người
(6,9%). Với độ phủ sóng rộng cùng một lượng lớn thời gian hoạt động và tương
tác trên các nền tảng xã hội, những gì người sử dụng thu nhận được sẽ tác động
không nhỏ đến việc hình thành tư tưởng và phát triển nhân cách, đạo đức, lối
sống, nhất là ở nhóm đối tượng vị thành niên - lứa tuổi dễ đi theo những luồng
tư tưởng mới, dễ bị tổn thương và kích động tâm lý.
Theo quy định tại Điều 19, Công ước
ICCPR năm 1966: “Việc thực hiện quyền tự do ngôn luận có thể phải chịu một số
hạn chế nhất định và những hạn chế này cần được quy định bởi pháp luật, nhằm
tôn trọng các quyền hoặc uy tín của người khác; bảo vệ an ninh quốc gia hoặc
trật tự, an toàn xã hội, sức khỏe hoặc đạo đức của xã hội”. Như vậy, theo quy
định của pháp luật quốc tế, quyền tự do ngôn luận không phải là tuyệt đối.
Với sự phát triển nhanh chóng của công
nghệ, mạng xã hội xuyên quốc gia như Facebook, Twitter, Youtube… đã tạo ra
những cơ hội, khả năng tiếp xúc, giao lưu văn hóa, hiểu biết lẫn nhau giữa các
dân tộc trên thế giới. Nhưng chưa bao giờ môi trường ảo lại nhiều tác động tiêu
cực như hiện nay. Tình trạng lợi dụng tự do ngôn luận phát tán tin giả, tin sai
sự thật, các nội dung phản cảm, thiếu tính giáo dục, kích động bạo lực trên
không gian mạng đang diễn biến rất phức tạp. Nhận thức rõ những nguy cơ lợi
dụng tự do ngôn luận trên không gian mạng đe dọa đối với an ninh quốc gia,
nhiều nước trên thế giới cũng đã triển khai các biện pháp nhằm kiểm soát tốt
hơn những thông tin được phép đăng tải trên mạng xã hội và hạn chế tối đa sự
lan tràn, phát tán những thông tin giả mạo và độc hại.
Đảng và Nhà nước
ta luôn tôn trọng và bảo đảm các quyền con người, trong đó có quyền tự do ngôn
luận của công dân. Tự do ngôn luận được xem là quyền hiến định ngay trong bản
Hiến pháp đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa năm 1946: “Công dân Việt
Nam có quyền: tự do ngôn luận, tự do xuất bản, tự do tổ chức và hội họp, tự do
tín ngưỡng, tự do cư trú, đi lại trong nước và ra nước ngoài” (Điều 10). Hiến pháp năm 2013 tiếp tục khẳng định:
“Công dân có quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tiếp cận thông tin, hội họp,
lập hội, biểu tình. Việc thực hiện các quyền này do pháp luật quy định” (Điều
25). Khung pháp lý của nước ta về quyền tự do ngôn luận cơ bản đầy đủ, đồng bộ,
tương thích với luật pháp quốc tế về quyền con người. Đáng chú ý là Chỉ thị số 28-CT/TW, ngày 16/9/2013 của Ban Bí thư
khóa XI về “Tăng cường công tác bảo đảm an toàn thông tin mạng”; Nghị định số
72/2013/NĐ-CP, ngày 15/7/2013 của Chính phủ về “Quản lý, cung cấp, sử dụng dịch
vụ Internet và thông tin trên mạng”; Chỉ thị số 15/CT-TTg, ngày 17/6/2014 của
Thủ tướng Chính phủ về “Tăng cường công tác bảo đảm an ninh và an toàn thông
tin mạng trong tình hình mới”. Thực
hiện Nghị quyết số 35-NQ/TW ngày 22/1/2018 của Bộ Chính trị về “Tăng cường bảo
vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù
địch trong tình hình mới”, Ban Tuyên giáo Trung ương tăng cường chỉ đạo công
tác đấu tranh phòng, chống hoạt động lợi dụng Internet chống phá Đảng, Nhà
nước. Các cơ quan chức năng của Bộ Công an, Bộ Quốc phòng chủ động triển khai
các biện pháp nghiệp vụ, phát hiện, đấu tranh, ngăn chặn, xử lý các đối tượng
lợi dụng Internet để vi phạm pháp luật. Cùng với đó là việc thành lập Bộ Tư
lệnh Tác chiến không gian mạng (Bộ Quốc phòng) theo Quyết định số 1198/QĐ-TTg
ngày 15/8/2017 của Thủ tướng Chính phủ.
Luật Báo chí năm 2016, Luật Tiếp cận
thông tin năm 2016 và Luật An ninh mạng năm 2018 đều quy định rõ những hành vi
bị nghiêm cấm như đăng tải, phát tán thông tin sai lệch, xuyên tạc, phỉ báng
chính quyền; bịa đặt, gây hoang mang trong nhân dân; xuyên tạc lịch sử, phủ
nhận thành tựu cách mạng; xúc phạm dân tộc, anh hùng dân tộc; thông tin sai sự
thật, vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá
nhân…
bài viết rất hay
Trả lờiXóa