NHỮNG
BIẾN DẠNG CỦA CHỦ NGHĨA DÂN TÚY
Ở
VIỆT NAM HIỆN NAY VÀ GIẢI PHÁP PHÒNG, CHỐNG
CuBin
1. Chủ nghĩa dân túy và các biểu hiện của chủ nghĩa dân túy
hiện nay
Chủ nghĩa dân túy “Populism”
xuất hiện từ lâu trong phong trào cộng sản và
công nhân quốc tế những năm giữa thế kỷ XIX ở Pháp. Nguồn gốc xã hội của chủ
nghĩa dân túy là cuộc đấu tranh của quần chúng nhân dân, chủ yếu là nông dân,
đòi ruộng đất, đòi thủ tiêu các hình thức bóc lột của chế độ nông nô. Bản chất
của chủ nghĩa dân túy là sự hỗn tạp những tư tưởng dân chủ nông nghiệp với
những ước mơ xã hội chủ nghĩa, với hy vọng bỏ qua chủ nghĩa tư bản - một biến
dạng của chủ nghĩa xã hội không tưởng tiểu tư sản ở nước Nga - hệ tư tưởng của
phái dân chủ nông dân.
Theo Bách khoa toàn thư của Dân chủ (Encyclopedia of Democracy), chủ nghĩa dân túy là “Một phong trào chính trị nhấn
mạnh lợi ích, đặc điểm văn hóa và tình cảm tự phát của những người dân bình
thường, trái ngược với những người của một tầng lớp đặc quyền. Để hợp pháp hóa
chính nó, các phong trào dân túy thường nói chuyện trực tiếp về ý muốn số đông
- thông qua các cuộc họp đại chúng, trưng cầu dân ý hoặc các hình thức dân chủ
trực tiếp - Mà không cần quan tâm lớn đến việc phân chia quyền hạn, quyền lợi
của thiểu số”[1]. Trong
hoạt động chính trị, nhất là thông qua nghị trường với các tranh luận nghị sự, đây là một phong cách chính trị cụ thể, một hình
thức hùng biện chính trị hay chiến lược để đạt được quyền lực.
Thực tế lịch sử cho thấy, các nhà dân túy có thể là các nhà quân phiệt, người
yêu hòa bình, người hâm mộ…; họ cũng có thể là những người hoạt động vì môi
trường hoặc những người phủ nhận biến đổi khí hậu… Hiện nay, chủ nghĩa dân túy thường được dùng để nói về những thủ đoạn
chính trị mang tính chất mị dân nhằm lôi kéo tranh thủ của quần chúng nhân dân.
Được sử dụng
rộng rãi kể từ những năm 1890, thuật ngữ “chủ nghĩa dân túy” được dùng khi
phong trào dân tuý của Mỹ thúc đẩy người dân nông thôn và Đảng Dân chủ chống
lại những người của Đảng Cộng hòa (thường sống ở đô thị). Nó còn được sử dụng
để đề cập đến phong trào dân túy của Nga vào thế kỷ 19, chủ yếu bao gồm các trí
thức tự ghét bỏ tầng lớp mình và đồng cảm với giai cấp nông dân. Sau này, từ
nửa cuối của thế kỷ 20, thuật ngữ này được sử dụng một cách rộng rãi hơn để mô
tả tất cả mọi thứ, từ các phong trào phát xít và cộng sản Châu Âu tới chủ nghĩa
chống cộng Mc.Carthy của Mỹ và chủ nghĩa Peron của Argentina.
Chủ nghĩa dân túy không có hệ thống giá trị cụ thể, cấu
thành cốt lõi tư tưởng để phân biệt nó với các hệ tư tưởng khác, song trong
thực tế, nó thường được đánh dấu bằng sự từ chối giới tinh hoa quyền lực và một
số tổ chức, chống trí thức, một sự xuất hiện dường như phi chính trị, cho là
chỉ dựa trên sự suy nghĩ lành mạnh và “tiếng nói của người dân”, phân cực, cá
nhân hóa, đạo đức hóa và lập luận cho là của đa số hoặc tấn công cá nhân. Theo
đó, biểu hiện của chủ nghĩa dân túy rất đa dạng, song thường được nhóm thành
hai nhóm là “chủ nghĩa dân
túy cánh tả” và “chủ nghĩa dân túy cánh hữu”.
Chủ nghĩa dân túy cánh tả, thường thấy ở châu Mỹ Latin
và Nam Âu, xuất hiện chủ yếu khi sự bất bình đẳng gia tăng. Các nhà dân túy
cánh tả thường có xu hướng phản biện lại các nhà cai trị, đứng về phía nhân
dân, theo đuổi các chương trình xã hội có mục tiêu tái phân phối lợi ích nhằm
tìm cách khắc phục tình trạng bất bình đẳng về kinh tế nên được sự ủng hộ của
người nghèo. Tuy vậy, các nhà dân túy cánh tả không nhấn mạnh vào nguồn gốc sắc
tộc hoặc có lập trường chống nhập cư quyết liệt[2].
Chủ nghĩa dân túy
cánh hữu, thường xuất hiện ở các nước Bắc Âu, theo đó các nhà dân túy ít dựa
vào tầng lớp lao động trung lưu đang suy thoái hơn là vào người nghèo; họ theo
lập trường thiên về cánh hữu, nhấn mạnh yếu tố sắc tộc và chống người nhập cư.
Họ muốn bảo vệ các nhà nước phúc lợi hiện hữu nhưng không coi trọng việc mở
rộng nhanh chóng các dịch vụ hoặc trợ cấp xã hội[3].
2. Những biểu hiện của chủ nghĩa dân túy ở Việt Nam và
nguyên nhân
Chủ nghĩa dân túy đang trỗi dậy, đó là cụm từ được các nhà nghiên
cứu, trong các chính trường và hệ thống báo chí nhắc đến thường xuyên ở thập
niên thứ hai của thế kỉ 21, nhất là trong các cuộc bầu cử, trưng cầu dân ý ở
nhiều nước trên thế giới, đặc biệt ở các nước Âu, Mỹ. Làn sóng chủ nghĩa dân
túy này dẫn đến những kết quả khó đoán, bất ngờ và tác động bất ổn đến nền
chính trị các nước, các khu vực và thế giới trong các cuộc bầu cử, trưng cầu
dân ý.
Ở Việt Nam cũng vậy, tuy chưa hình thành chủ nghĩa dân túy song
những biểu hiện của nó trong đời sống xã hội xuất hiện ngày càng nhiều với
những sắc thái khác nhau và cũng có những ảnh hưởng nhất định tới đời sống xã
hội. Những ảnh hưởng này thường tác động đến các nhóm yếu thế, dễ bị tổn thương
hoặc nhóm trẻ với những nhận thức chưa đầy đủ, chưa có nhiều trải nghiệm và
luôn có xu hướng tìm kiếm những giá trị mới, khác biệt, thậm chí đi ngược lại
những giá trị thường nhật.
Thực tiễn hiện nay ở Việt Nam cho thấy, những biểu hiện của chủ
nghĩa dân túy thường xuất hiện ở các dạng sau:
Thứ nhất, nhóm các nhân sĩ, trí thức, trong đó có cả những nhân sĩ trí
thức nổi tiếng, uy tín về chuyên môn, xong còn hạn chế về chính trị, lập
trường, quan điểm, rêu rao, khuếch trương những giá trị của chủ nghĩa tư bản,
như: tự do, dân chủ, bình đẳng, bác ái; kinh tế thị trường, nhà nước pháp
quyền; các chế độ phúc lợi xã hội…, từ đó, phê phán những hạn chế, tồn tại yếu
kém ở Việt Nam trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội. Tiếp đó, họ cho rằng,
Việt Nam đã phát triển sai đường, cần phải thay đổi, đi theo xu hướng chung mà
đa phần các nước trên thế giới đang thực hiện, đó là phát triển chủ nghĩa tư
bản, thực hiện các giá trị của chủ nghĩa tư bản. Họ còn cho rằng, trong một thế
giới phẳng, mở như hiện nay, quan hệ giữa các quốc gia dân tộc là bình đẳng,
tương trợ và cùng có lợi, nên Việt Nam chỉ cần làm sao cho dân giàu, nước mạnh
là được, không cần quan tâm đến định hướng chính trị hay hệ tư tưởng, quan điểm
gì cho khó phát triển, thậm chí dễ bị cô lập! Những quan điểm, cổ xúy này trên
thực tiễn cũng tác động không nhỏ đến đời sống xã hội và được không ít người cổ
xúy, tin theo, thậm chí có cả một bộ phận cán bộ, đảng viên trong bộ máy Đảng
và Nhà nước. Báo cáo của Bộ Chính trị trình Hội nghị lần thứ ba Ban Chấp hành Trung
ương Đảng khoá VII Về một số nhiệm vụ đổi mới và chỉnh đốn
Đảng cũng khẳng định: “Trong Đảng
có một bộ phận giảm sút ý chí chiến đấu, phai nhạt lý tưởng, dao động, mất lòng
tin, trong đó một số chịu ảnh hưởng của khuynh hướng cơ hội, xét lại, muốn đưa
đất nước đi con đường khác; thậm chí đã có người phản bội, đầu hàng…”[4]. Điều này tiếp tục được Đại hội XII của Đảng khẳng định: “những
biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” có xu hướng diễn biến phức tạp trong
Đảng, trong hệ thống chính trị và trong xã hội. Không ít cán bộ, đảng viên có
những biểu hiện dao động, mất phương hướng, hoài nghi về vai trò lãnh đạo của
Đảng, về mục tiêu, lý tưởng và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam”[5].
Thậm chí, để gia tăng cho biểu hiện này, nhóm trên còn trực tiếp
công kích, phê phán, xuyên tạc hoặc phủ nhận chủ nghĩa Mác - Lênin. Họ cho
rằng, chủ nghĩa Mác - Lênin đã lỗi thời, hiện không còn phù hợp vì đã bị lịch
sử vượt qua; nhiều nguyên lý, luận điểm thiếu tính thực tiễn do chỉ dựa trên sự
tư biện của các nhà kinh điển nên tính phổ quát kém, không mang tính khoa học;
chủ nghĩa Mác - Lênin chỉ phù hợp với các nước ở châu Âu trước đây, không thể
phù hợp với Việt Nam - một quốc gia thuộc phương thức sản xuất châu Á… Hơn nữa, chúng còn so sánh, tách rời một số vận
dụng, bổ sung, phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin trong tư tưởng Hồ Chí Minh để
tách rời chủ nghĩa Mác - Lênin với tư tưởng Hồ Chí Minh, qua đó, khẳng định,
Việt Nam chỉ cần thực hiện và làm theo tư tưởng Hồ Chí Minh là đủ! Đây thực
chất là quan điểm muốn xóa bỏ nền tảng tư tưởng chính yếu của Đảng, xóa bỏ bản
chất giai cấp của Đảng, qua đó, cũng chính là muốn xóa bỏ sự cầm quyền và lãnh
đạo của Đảng.
Thứ hai, ngay trong bộ máy của Đảng và Nhà nước ta, một số cán bộ, đảng viên, thậm chí có cả
người nắm những chức vụ, có quyền hạn lớn (cả đương chức và đã nghỉ hưu), lợi dụng
quyền tự do, dân chủ và tiến bộ của khoa học và công nghệ về truyền thông để
đưa ra những phát ngôn gây sốc, những hành động “mị dân” để lôi kéo, lấy lòng
dân chúng, qua đó đánh bóng tên tuổi, nâng cao vị thế của mình. Thông qua nhiều
diễn đàn lớn như hội nghị, hội thảo khoa học, các buổi tiếp xúc cử tri, các dịp
lấy ý kiến của nhân dân đối với các dự thảo chính sách, pháp luật của Nhà nước
hay các sự kiện có đông đảo dân chúng tham gia, một số cán bộ, đảng viên, người
có trình độ nhất định, đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn, vị thế chuyên môn của
mình (như: đại biểu dân cử, chính khách, nhà khoa học, chuyên gia…) đưa ra những
phát ngôn khác biệt lý luận và thực tiễn đã có, “gây sốc” nhằm tạo nên sự chú ý
của nhân dân đối với vị thế, vai trò của họ. Nhóm này cũng tận dụng tối đa các
phương tiện truyền thông, Internet, nhóm, mạng xã hội để đưa ra những thông tin
nóng, “giật gân”, mà chưa được kiểm chứng nhằm “câu like”, “câu views”... Điều
này trên thực tế cũng thu hút được sự chú ý, quan tâm và bàn thảo của khá đông
đảo nhân dân, song với những thông tin, hoặc là sai lệch, không đúng với đường
lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước; hoặc là vượt
quá hay không đúng thẩm quyền cá nhân được phép phát ngôn, đã tạo nên những dư
luận xã hội không tốt, phản cảm hoặc gây rối loạn, sai lệch thông tin chính thống
của Đảng và Nhà nước. Văn kiện Đại hội XII của Đảng cũng chỉ rõ những biểu hiện
này: “Đã xuất hiện những việc làm và phát ngôn vô nguyên tắc; trái với Cương
lĩnh, đường lối, Điều lệ Đảng ở một số cán bộ, đảng viên”[6].
Trước các hạn chế, bất cập nảy sinh trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội ở
nước ta hiện nay, các biểu hiện trên vẫn đang có xu hướng gia tăng và gây hệ lụy
không nhỏ cho đời sống xã hội và sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt
Nam.
Thứ ba, trước xu thế dân chủ hóa và quá trình xây dựng nền dân chủ xã
hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay, nhóm phần tử bất mãn, cơ hội chính trị, trong đó có cả một bộ phận cán bộ,
đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống đã lợi dụng dân chủ,
quyền dân chủ và làm chủ để cổ xúy, đòi tự do dân chủ vô nguyên tắc, ngoài quy
định của Hiến pháp và pháp luật; đòi đa nguyên chính trị, đa đảng đối lập; đòi
thực hiện tam quyền phân lập và nhiều yêu sách phi lý khác. Nhóm biểu hiện này
dễ bị các thế lực thù địch lợi dụng, cổ xúy, kích động, mượn danh nghĩa để chống
đối, ra các yêu sách với chính quyền hoặc coi thường kỷ cương, phép nước, coi
thường cơ quan, tổ chức và lãnh đạo. Đây là một trong những biểu hiện suy thoái
về tư tưởng chính trị mà Đảng ta đã chỉ rõ: Đó là sự “Xa rời tôn chỉ, mục đích
của Đảng; không kiên định con đường đi lên chủ nghĩa xã hội; phụ họa theo những
nhận thức lệch lạc, quan điểm sai trái”[7].
Tình trạng này tuy thời gian qua đã được Đảng và Nhà nước ta chú ý xử lý với
nhiều giải pháp, biện pháp quyết liệt, nhưng trên thực tiễn vẫn đang có những
diễn biến phức tạp với nhiều biểu hiện mới nảy sinh. Thậm chí, tình trạng suy
thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ,
đảng viên còn chưa giảm; “có mặt, có bộ phận còn diễn biến phức tạp hơn; một số
rất ít cán bộ, đảng viên bị phần từ xấu lôi kéo, kích động, xúi giục, mua chuộc
đã có tư tưởng, việc làm chống đối Đảng, Nhà nước”[8].
Thứ tư, một trong những biểu hiện dân túy ở nước ta hiện nay là việc một
số cá nhân, đối tượng trong và ngoài nước sử dụng các “thủ đoạn chính
trị” mang màu sắc “mị dân”, đánh vào tâm lý “người nông dân” và đám đông, hoặc
vào bộ phận yếu thế trong xã hội hay trên danh nghĩa vì tương lai của quốc gia
dân tộc, của quần chúng nhân dân để tranh thủ sự ủng hộ nhằm kêu gọi đòi thay
đổi chế độ chính trị, phủ nhận sự cầm quyền và lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt
Nam. Cơ sở của biểu hiện này là sự lợi dụng những thiếu sót, hạn chế trong quá
trình phát triển kinh tế - xã hội, quá trình quản lý và phát triển xã hội cùng
quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội để luận chứng và kêu gào rằng: Trong lịch
sử, Đảng Cộng sản Việt Nam đã có
những thành công nhất định, song trước những thay đổi như vũ bão của thời đại
ngày nay, lịch sử hiện thời của quốc gia dân tộc và nhu cầu phát triển của đất
nước thì vai trò lãnh đạo của Đảng hiện không còn phù hợp, “Đảng đã hết vai trò
lịch sử, không còn đủ sức để lãnh đạo đất nước”[9];
và do vậy, việc Hiến định vai trò đó cũng không còn cần thiết!!! Chúng còn lập
luận rằng, việc “cố đấm, ăn xôi”, tiếp tục cầm quyền và lãnh đạo của Đảng Cộng
sản Việt Nam sẽ dẫn tới Đảng trị, độc tài và dẫn đất nước đi vào vết xe đổ của
Liên Xô và làm suy thoái quốc gia dân tộc, cản trở tự do, dân chủ và hạnh phúc
của nhân dân!!! Do vậy, Đảng cần giải thể, từ bỏ sự cầm quyền và lãnh đạo, thực
hiện “đa nguyên chính trị, đa đảng đối lập”; đất nước cần từ bỏ con đường đi
lên chủ nghĩa xã hội để phát triển theo mô hình tư bản chủ nghĩa và dân chủ
phương Tây!
Thứ năm, một trong những biểu hiện dân túy nguy hiểm nữa ở Việt Nam hiện
nay là một số thế lực phản động, thù địch tìm cách xuyên tạc, đối lập giữa Hồ
Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam do người sáng lập ra. Nhóm này cho rằng,
hiện Đảng đã xa rời hoàn toàn tư tưởng Hồ Chí Minh, xa rời những chỉ dẫn quan
trọng của Người về xây dựng đất nước, xây dựng chủ nghĩa xã hội và xây dựng
chính Đảng ta, nhất là trong xây dựng bộ máy, tổ chức của Đảng và xây dựng đội
ngũ cán bộ. Họ lấy dẫn chứng một tình trạng không nhỏ cán bộ đảng viên suy
thoái về tư tưởng đạo đức, lối sống; tình trạng “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”
trong nội bộ; tình trạng tham ô, quan liêu, tham nhũng, lãng phí… trong bộ máy
Đảng và Nhà nước trong thời gian qua và việc Đảng, Nhà nước xử lý kỷ luật, đưa
ra pháp luật nhiều cán bộ, đảng viên, trong đó, có cả cán bộ cao cấp để làm
minh chứng cho sự xa rời tư tưởng Hồ Chí Minh của Đảng. Từ đó, họ cho rằng:
Việt Nam cần cải tổ căn bản lại Đảng theo tư tưởng Hồ Chí Minh! Cần loại bỏ chủ
nghĩa Mác – Lênin khỏi nền tảng tư tưởng của Đảng… Đây là một trong những luận
điệu dân túy hết sức tinh vi, nguy hiểm, gây chia rẽ, hoài nghi giữa tư tưởng
Hồ Chí Minh và sự lãnh đạo trong xây dựng đất nước của Đảng ta, cũng như trong
công cuộc xây dựng, chỉnh đốn Đảng hiện nay.
Như vậy, dù chưa hình thành chủ nghĩa dân túy, nhưng những biểu
hiện của nó ở nước ta vẫn đang diễn biến hết sức phức tạp và gây nhiều hệ lụy
nguy hiểm, ảnh hưởng tới vai trò cầm quyền và lãnh đạo của Đảng, của sự quản lý
và xây dựng đất nước của Nhà nước Việt Nam, của công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã
hội và nền dân chủ xã hội chủ nghĩa ở nước ta.
Các biểu hiện dân túy nảy sinh ở Việt Nam hiện nay có nhiều nguyên
nhân, cả khách quan và chủ quan, bên trong và bên ngoài, song tập trung ở các
nguyên nhân chủ yếu sau:
Một là, sự sụp đổ của hệ thống các nước xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và
Đông Âu tuy đã được chỉ rõ những nguyên nhân chủ yếu, xong vẫn bị các thế lực
thù địch trong và ngoài nước phủ nhận, phê phán hoặc đòi xem xét lại tính khách
quan, khoa học của chủ nghĩa Mác - Lênin. Qua đó, họ cho rằng, chủ nghĩa xã hội
đã hết thời, chủ nghĩa Mác - Lênin là sai, là khiếm khuyết nghiêm trọng nên dẫn
tới cả hệ thống không đánh cũng sụp đổ, tan rã, các nước còn lại cũng chỉ đang
cố bấu víu vào học thuyết lỗi thời đó và chắc chắn, sớm hay muộn, cũng sẽ sụp
đổ nốt…; đồng thời, họ tăng cường rêu rao, quảng bá, tuyên truyền (với nhiều
hình thức, cách thức khác nhau) về tính tuyệt đối, khách quan, khoa học của các
giá trị trong chủ nghĩa tư bản;
Hai là, Việt Nam và một trong số các nước còn lại tiếp tục con đường xây
dựng chủ nghĩa xã hội xong đã tiếp thu, kế thừa những giá trị mà loài người đạt
được trong chủ nghĩa tư bản, như: kinh tế thị trường; nhà nước pháp quyền; các
giá trị về tự do, dân chủ; những thành tựu của cuộc cách mạng khoa học và công
nghệ… Điều này làm cho những kẻ dân túy, cơ hội rêu rao rằng, Việt Nam xây dựng
chủ nghĩa xã hội là hình thức, còn về nội dung, bản chất là đi theo con đường
tư bản chủ nghĩa!;
Ba
là, trong quá trình xây dựng chủ
nghĩa xã hội ở nước ta, nhiều hạn chế, bất cập nảy sinh, như: tăng trưởng kinh tế
chưa bền vững, dễ bị tác động từ những thay đổi ở bên ngoài; phân tầng xã hội,
phân hóa giàu nghèo có xu hướng gia tăng; quản lý và phát triển xã hội hiệu quả
còn thấp; công tác xây dựng Đảng, chính quyền ở nhiều nơi còn chưa tốt, gây những
bức xúc nhất định trong nhân dân; tình trạng tham nhũng, lãng phí, suy thoái về
tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng
viên chậm được đẩy lùi… Đây cũng là một nguyên nhân dẫn tới các biểu hiện dân
túy ở trong xã hội Việt Nam;
Bốn
là, Việt Nam là quốc gia có điểm
xuất phát thấp, lại chưa qua giai đoạn phát triển tư bản chủ nghĩa; cơ cấu giai
cấp xã hội, dù đã được thay đổi khá lớn qua hơn 35 năm đổi mới, xong bộ phận
giai cấp nông dân - nhóm dễ bị kích động, dễ bị tổn thương… - vẫn chiếm khá
lớn; nhóm trẻ hiện nay, trước tác động của những mặt trái trong quá trình phát
triển, nhất là qua hệ thống thông tin đa chiều khó kiểm soát và kiểm chứng,
cũng dễ bị dao động, a dua theo những thông tin trái chiều, xấu, độc…
Năm
là, trong điều kiện phát triển
nhanh chóng của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, với sự đa dạng ca các
loại hình báo chí, truyền thông, Internet, mạng xã hội… đã tạo điều kiện cho
con người dễ dàng tiếp cận nhiều nguồn thông tin khác nhau, cả trong nước và
thế giới, cả thông tin chính xác và thông tin sai lệch, cả thông tin tốt và
thông tin xấu; đồng thời, cũng có điều kiện để thể hiện quyền dân chủ về tự do
ngôn luận, thể hiện chính kiến cũng như thể hiện mình. Tuy nhiên, việc tiếp cận
thông tin, việc thể hiện mình của cá nhân, nếu không có lập trường, chính kiến,
nhãn quan chính trị, và nhất là không vì dân, vì nước, vì tập thể, cộng đồng sẽ
dễ dẫn tới những sai lệch trong nhận thức và hành động, qua đó, tạo cơ hội cho
các biểu hiện dân túy xuất hiện.
Trên đây là những biểu hiện dân túy chủ
yếu và nguyên nhân của nó ở Việt Nam hiện nay. Việc nhận diện những biểu hiện,
nguyên nhân này là cần thiết và có ý nghĩa quan trọng để xác định giải pháp phù
hợp nhằm giảm thiểu chúng, góp phần vào việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng,
đấu tranh chống lại những luận điệu sai trái, thù địch để bảo vệ Đảng, bảo vệ
chế độ và công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta hiện nay.
3. Một số giải pháp đấu tranh,
phòng ngừa và hạn chế biểu hiện dân túy ở Việt Nam hiện nay
Thứ
nhất, tăng cường tuyên
truyền, nâng cao nhận thức về những biểu hiện hiện dân túy và nguyên nhân của
nó.
Để đấu tranh, phòng ngừa và hạn
chế những biểu hiện dân
túy ở Việt Nam, đầu tiên và quan trọng nhất vẫn là cần tăng cường công tác
tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho không chỉ cho cán bộ, đảng viên, mà còn
cho mọi tầng lớp nhân dân để nhận diện được bản chất của dân túy và những biểu
hiện của nó ở Việt Nam; phân biệt được sự khác nhau về bản chất giữa những biểu
hiện vô kỷ luật, vô nguyên tắc, vô chính phủ với những tư tưởng tiên phong, đổi
mới, cải cách, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì sự ấm no, hạnh phúc của
nhân dân, vì sự phát triển trường tồn của dân tộc. Đây là cách thức để mỗi cán
bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân nhận thức đúng về dân túy và không sa vào
các biểu hiện dân túy; hơn nữa, có ý thức đấu tranh chống lại những biểu hiện
đó trong đời sống xã hội, trong từng cơ quan, tổ chức.
Để công tác tuyên truyền, nâng cao nhận
thức có hiệu quả, căn cứ vào từng lĩnh vực, từng cơ quan, tổ chức, địa bàn, đặc
thù dân cư nhất định và điều kiện thực tế để
lựa chọn hình thức và phương thức cụ thể, sát thực. Tăng cường tận dụng thế mạnh
của các loại hình báo chí, báo hình, truyền thông, mạng xã hội, các thành tựu của
cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư để hình thức tuyên truyền, nâng cao nhận
thức được sinh động, hấp dẫn, thu hút, lan tỏa tới đông đảo các đối tượng xã hội
khác nhau. Nếu làm tốt giải pháp này, ngoài việc nâng cao nhận thức nói trên,
cũng là cách thức trực tiếp loại bỏ những biểu hiện dân túy đang được các thế lực
phản động, thù địch tìm cách truyền bá vào Việt Nam.
Thứ
hai, tăng cường nâng cao hiệu quả phát triển
kinh tế, văn hóa - xã hội, bảo đảm an sinh xã hội; đồng thời, bảo đảm trật tự
an toàn xã hội, giữ vững ổn định chính trị - xã hội.
Đây là một giải pháp quan trọng, cơ sở
hiện thực để hạn chế những biểu hiện của dân túy. Bởi lẽ, đường lối, chính sách
cũng chỉ là lý thuyết nếu không được hiện thực hóa hiệu quả trên thực tế, không
tạo ra các nguồn lực, của cải cho xã hội, và qua đó, là cơ sở để nâng cao đời sống
vật chất và tinh thần hiện thực cho nhân dân. Ph.Ăngghen từng khẳng định, “con
người trước hết cần phải ăn, uống, chỗ ở và mặc đã rồi mới có thể làm chính trị,
khoa học, nghệ thuật, tôn giáo và v.v. được; vì vậy, việc sản xuất ra những tư
liệu sinh hoạt vật chất trực tiếp…”[10] ngày càng
nhiều sẽ giúp con người thỏa mãn ngày càng đầy đủ hơn, và do vậy, sẽ hạn chế và
tránh được những luận điệu dân túy trong đời sống hiện thực.
Ngoài sự phát triển kinh tế, văn hóa,
xã hội hiệu quả, thì vấn đề bảo đảm trật tự an toàn xã hội, giữ vững ổn định
chính trị - xã hội tốt sẽ hạn chế được những mặt trái của xã hội, giảm thiểu được
những quan điểm, đường lối, khuynh hướng lệch lạc, không phù hợp với yêu cầu
phát triển xã hội, cũng như các luận điệu dân túy không cần thiết.
Thứ ba, tiếp tục triệt để chống độc đoán, quan liêu,
tham nhũng, lãng phí…
Thực tế cho thấy, các hạn
chế, yếu kém, khuyết tật trong hệ thống chính trị, bộ máy nhà nước, trong đó, độc
đoán, quan liêu, tham nhũng, lãng phí… là một trong những nguyên nhân gây nên
những bức xúc trong xã hội, cơ hội để các thế lực thù địch, chống đối phê phán,
phủ nhận các thành tựu đã đạt được, cơ sở để các phần tử dân túy có đất sống và
tồn tại. Thời gian qua, dưới sự quyết tâm của Đảng, Nhà nước và cả hệ thống
chính trị, công tác chống độc đoán, quan liêu, tham ô, lãng phí và các biểu hiện
“tự diễn biến”, “tự chuyển biến” đã có những thành tựu nhất định, tăng niềm tin
cho nhân dân, tuy nhiên, như Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng khuyến cáo: “Thực trạng
hiện nay, khuyết điểm, vi phạm của tổ chức đảng, đảng viên còn có nguy cơ gia
tăng về số lượng, phức tạp và nghiêm trọng hơn về mức độ, tính chất, quy mô và
tinh vi trong cách vi phạm. Các hiện tượng tiêu cực, tham nhũng, lãng phí, “lợi
ích nhóm”, “bệnh thành tích”, “tư duy nhiệm kỳ”, “lạm quyền”, “lộng quyền”, vi
phạm nguyên tắc tổ chức đảng đang còn nghiêm trọng”[11].
Đây chính là một mảnh đất màu mỡ cho các quan điểm dân túy nảy sinh và phát triển.
Thứ tư, tiếp
tục kiện toàn, xây dựng và chỉnh đốn Đảng trong sạch, vững mạnh cả về chính trị,
tư tưởng, tổ chức và đạo đức.
Để đấu tranh phòng, chống
những biểu hiện dân túy ở Việt Nam hiện nay, cần đẩy mạnh xây dựng Đảng trong sạch,
vững mạnh cả về chính trị, tư tưởng, tổ chức, đạo đức để nâng cao năng lực lãnh
đạo và sức chiến đấu của Đảng. Vì chủ nghĩa dân túy có những biểu hiện rất tinh
vi, nhiều người rất dễ bị lầm tưởng, bị che mắt nên không dễ gì nhận ra. Mục
đích chính của những kẻ dân túy ở Việt Nam là nhằm hạ bệ uy tín của Đảng, bôi
nhọ danh dự và uy tín của Đảng; do đó, đẩy mạnh xây dựng Đảng cả về chính trị,
tư tưởng, tổ chức, đạo đức là nhằm nâng cao khả năng lãnh đạo và sức chiến đấu
của Đảng với những biểu hiện dân túy, tránh để cho cán bộ, đảng viên bị lôi
kéo, mua chuộc, sa vào những biểu hiện dân túy. Phát huy vai trò tiên phong,
gương mẫu của người đứng đầu các tổ chức Đảng trong việc phòng, chống những biểu
hiện dân túy để tạo nên sức lan tỏa rộng rãi trong cán bộ, đảng viên; kiên quyết
không bao che, không thỏa hiệp với những cán bộ có biểu hiện dân túy.
Thứ năm, tăng cường nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ,
đảng viên, công chức, viên chức vừa “hồng” vừa “chuyên”, trong đó, quan trọng
nhất là, bản thân đội ngũ trên cần không ngừng chủ động học và tự học, tích cực
rèn luyện để nâng cao bản lĩnh cách mạng, xứng đáng là người đầy tớ, công bộc của
nhân dân.
Để chống
và hạn chế biểu hiện dân túy trong xã hội, chủ thể đầu tiên, quan trọng và chủ
yếu là đội ngũ cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, trong đó, nhất là đội
ngũ cán bộ làm công tác tư tưởng, lý luận của Đảng, đội ngũ chuyên trách trong
bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh với các quan điểm sai trái, thù địch.
Do vậy, ngoài sự đào tạo, bồi dưỡng theo chương trình, kế hoạch của Đảng và Nhà
nước, thì, ngay bản thân đội ngũ cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức cần
không ngừng tự học, tự đào tạo, tích cực rèn luyện chuyên môn nghiệp vụ, nâng
cao “đạo đức cách mạng” để trở thành người cán bộ “hồng” vừa “chuyên”, xứng
đáng là người đầy tớ, công bộc của nhân dân./.
[1] Dẫn
theo: https://vi.wikipedia.org/wiki/ Chủ_nghĩa_dân_túy
[2] Ví
như: Phong trào Boliviarian do Hugo Chavez ở
Venezuela khởi xướng; Kircherismo ở Argentina; các đảng chính trị Podemos của
Tây Ban Nha, Syriza của Hy Lạp và ở Thái Lan thời cựu thủ tướng Thaksin
Shinawatra và em gái Yingluck ông ta.
[3] Ví
như: Phong trào ủng hộ Brexit; Mặt trận Quốc gia ở
Pháp; đảng Tự do ở Hà Lan; đảng Nhân dân của Đan Mạch. Ở Hoa Kỳ là những người
thuộc tầng lớp lao động ủng hộ mạnh mẽ ông Donald Trump hiện nay.
[4] Báo cáo của
Bộ Chính trị trình Hội nghị lần thứ ba Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá VII Về một số nhiệm vụ đổi mới và chỉnh đốn Đảng.
Nguồn: Văn kiện Đảng toàn tập, Nxb.
CTQG, H., 2007, tập 52, tr.86.
[5] Đảng
Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại
biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb. CTQG, H., 2016, tr.195.
[6]
Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội
địa biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb. CTQG, H., 2016, tr.195.
[7]
Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Hội nghị
lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương khóa XII, Văn phòng Trung ương Đảng, H.,
2016, tr.28.
[8] Đảng
Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội địa
biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb. CTQG, H., 2016, tr.185.
[9]
Dẫn theo: Ban Tuyên giáo Trung ương, Phê
phán, bác bỏ các quan điểm sai trái thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng
Cộng sản Việt Nam, Nxb. CTQG, H., 2017, tr.51.
[10] C.Mác
và Ph.Ăngghen, Toàn tập, Nxb. CTQG,
H., 1995, tập 19, tr.500.
[11] Nguyễn
Phú Trọng: Một số vấn đề lý luận và thực
tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta,
Nxb. CTQGST, H., 2022, tr.151.
bài viết rất hấp dẫn
Trả lờiXóa