Một số phương pháp phát hiện thông tin sai lệch trên mạng xã hội

 Thông tin xuyên tạc (có chủ đích) và thông tin sai lệch (không chủ đích) được chia sẻ rộng rãi trên các kênh mạng xã hội phổ biến hiện nay như Facebook, Twitter hay thậm chí là YouTube. Vậy làm thế nào để có thể phát hiện ra những câu chuyện, thông tin sai lệch?

Thông tin sai lệch, xuyên tạc là một thực tế đang sợ, đang dần trở nên phổ biến bởi sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ và mạng thông tin. Niềm tin trong xã hội hiện đại trở nên mỏng manh hơn bao giờ hết bởi truyền thông nhiễu loạn. Khái niệm “fake news” trước đây từng dùng để chỉ những câu chuyện được thao túng đằng sau bởi những nhà cầm quyền cánh hữu và cá nhân hoạt động chính trị, xã hội để hạ thấp tổ chức chống nghịch, đối thủ trên truyền thông đại chúng. Giờ đây fake news chính là fake news, tràn lan, vô tội vạ và khó để phân định.

Thông tin xuyên tạc (có chủ đích) và thông tin sai lệch (không chủ đích) được chia sẻ rộng rãi trên các kênh mạng xã hội phổ biến hiện nay như Facebook, Twitter hay thậm chí là YouTube. Vậy làm thế nào để có thể phát hiện ra những câu chuyện, thông tin sai lệch?

Lời khuyên hữu ích dành cho người truy cập thông tin trực tuyến là kiềm chế được mong muốn chia sẻ lại thông tin khi chỉ vừa được tiếp nhận lần đầu. Khi đọc xong một thông tin và cảm xúc dâng trào khiến suy nghĩ về việc cần phải chia sẻ ngay lập tức xuất hiện, đừng hành động. Có những tổ chức uy tín, được hoạt động trên tiêu chí đưa ra những thông tin chuẩn xác, cung cấp cho mỗi người những kỹ năng cần thiết trong việc phát hiện ra những thông tin sai lệch đó.

Những phương pháp đó được tóm lược lại như sau

Luôn nhắc nhở bản thân rằng những người tạo ra thông tin sai lệch này có chủ đích để kích động phản ứng hành vi cảm xúc của người đọc. Nếu thấy bản thân có phản ứng như thế, hãy ngẫm thử những câu hỏi dưới đây.

• Nội dung, bài viết, người dùng này có được xác thực hay chưa?

• Ai là người chia sẻ, tạo ra thông tin này?

• Thời điểm nội dung này được tạo?

• Tài khoản chia sẻ thông tin này là gì? (cá nhân/ tổ chức/ truyền thông…)

• Tài khoản được tạo từ lúc nào?

• Tài khoản này chia sẻ thông tin từ mọi nơi trên thế giới với mật độ thường xuyên không?

• Tài khoản này có phải là tài khoản ảo?

• Lý do chia sẻ nội dung này có được đính kèm với thông tin được chia sẻ?

Nếu người đọc đặt ra những câu hỏi này và thực nghiệm một vài phân tích, tìm hiểu thêm về chủ đề trước khi chia sẻ sẽ giúp ích rất nhiều tới việc ngăn chặn những thông tin sai lệch bị phân tán trên mạng xã hội.

Làm cách nào để tìm hiểu được thông tin chuẩn xác? Có 5 cách cơ bản sau:

- Tìm kiếm trực tuyến với thông tin được chia sẻ đó

- Thẩm định đối tượng đăng tải nội dung

- Kiểm tra hình ảnh hồ sơ của tài khoản

- Tìm kiếm những tài khoản mạng xã hội khác của đối tượng

- Điều tra nội dung đăng tải của đối tượng

Việc tìm nguồn gốc hình ảnh sẽ giúp tìm ra được những nguồn sử dụng hình ảnh đó. Nếu người sử dụng mạng có khả năng nhận ra địa điểm xuất hiện trong hình ảnh hay đoạn phim, họ cũng có thể sử dụng dịch vụ truy cập góc nhìn bản đồ – “Street View” là công cụ trực tuyến của Google, Bing… để xác thực xem nhận định của mình có chính xác hay không.

Tuy nhiên, sự thật là hầu hết mọi thông tin sai lệch đang tồn tại có thể được nhận định mà không cần phải kinh qua quá nhiều thủ thuật công nghệ. Nhiều trường hợp, chỉ bằng việc tự đặt ra câu hỏi rằng “thông tin này có thật hay không”? Thói quen đặt câu hỏi trên sẽ giúp người sử dụng mạng không mất quá nhiều thời gian để điều tra và thẩm định nhanh chóng độ tin cậy của câu chuyện. Hành vi chia sẻ mà không suy nghĩ thấu đáo dường như là vấn nạn của tình trạng sử dụng mạng xã hội thiếu cẩn trọng.

Từ bây giờ, có lẽ trước khi nhấn vào nút chia sẻ một cách thiếu cẩn trọng, xin hãy dành chút thời gian để suy ngẫm xem rằng “thông tin này có thật hay không”?

N.N.T