Thứ Hai, 23 tháng 12, 2019

Đổi mới giáo dục là yêu cầu tất yếu để Việt Nam có thể bắt kịp với xu thế giáo dục hiện đại


Sau 10 năm tiến hành công cuộc Đổi mới, tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII (1996), Đảng đã quyết định đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá nhằm mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, văn minh, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội. Để thực hiện thắng lợi mục tiêu này, phát huy đến mức cao nhất nguồn lực con người được coi là nhân tố quyết định, trong đó giáo dục – đào tạo là đòn bẩy quan trọng nhất. 
Tuy nhiên, như nhận định trong Kết luận của Hội nghị lần thứ 6 Ban chấp hành Trung ương khóa XI thì đến nay, giáo dục và đào tạo nước ta vẫn chưa thực sự là quốc sách hàng đầu để làm động lực quan trọng nhất cho phát triển. Nhiều hạn chế, yếu kém của giáo dục và đào tạo đã được nêu từ Nghị quyết Trung ương 2 khóa VIII vẫn chưa được khắc phục cơ bản, có mặt nặng nề hơn. Chính vì vậy mà đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đang trở thành một yêu cầu khách quan và cấp bách của sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ở nước ta trong giai đoạn hiện nay[1]. Những hiện tượng liên quan đến hạn chế và yếu kém nặng nề trên đây được phản ánh ngày càng nhiều trên các phương tiện thông tin đại chúng, tạo nên những bức xúc có chiều hướng ngày càng tăng trong công luận. Chính vì vậy, đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, đào tạo thành công còn có ý nghĩa củng cố lòng tin vào Đảng và tương lai của dân tộc. Nó là đòi hỏi tất yếu trong sự phát triển khách quan của nền giáo dục nói chung chứ không phải xuất phát từ lợi ích của bất cứ một cá nhân, tổ chức hay tầng lớp riêng lẻ nào.
Đúng là nền giáo dục của chúng ta đang bất cập trước những yêu cầu mới của sự nghiệp cách mạng và sẽ có nhiều vấn đề phải giải quyết trong quá trình thực hiện đề án đổi mới giáo dục và đào tạo, nhưng nếu chỉ vì khắc phục sự yếu kém và lạc hậu, một bài toán của riêng ta thì có lẽ chưa phải tầm của công cuộc đổi mới lần này.
Trước hết phải thấy trong mấy thập niên gần đây đổi mới giáo dục đào tạo là xu thế toàn cầu. Vào những thập niên cuối của thế kỷ XX, khoa học và công nghệ trên thế giới phát triển như vũ bão, tạo ra những bước tiến nhảy vọt, đặc biệt trong các lĩnh vực điện tử - viễn thông, tin học và công nghệ thông tin. Những thành tựu của sự phát triển này đã tác động mạnh mẽ đến mọi mặt của đời sống xã hội trong từng quốc gia và trên phạm vi toàn cầu. Để diễn đạt bước ngoặt trong tiến trình phát triển của nhân loại người ta đã nói đến một thời đại tin học với sự bùng nổ thông tin và công nghệ đổi mới nhanh đến mức chóng mặt. Đó chính là nền tảng khoa học – công nghệ của quá trình toàn cầu hóa và sự phát triển của kinh tế tri thức. Những chuyển biến hết sức mạnh mẽ này đã làm thay đổi, nếu không nói là đảo lộn nhiều triết lý, quan niệm, phương thức tổ chức và hoạt động của hầu hết các lĩnh vực mà trước hết và chủ yếu lại chính là giáo dục và đào tạo.
Về một phương diện khác, sự tha hóa đạo đức trong xã hội (không trừ một nước nào) ngày càng trầm trọng đang tạo nên những bức xúc, đòi hỏi hệ thống giáo dục phải điều chỉnh theo hướng tăng mạnh việc trang bị tảng nền văn hóa, kỹ năng sống và các giá trị đạo đức cho người học. Chưa bao giờ yêu cầu dạy làm người cấp bách như bây giờ.
Tri thức là của chung nhân loại. Giáo dục, đào tạo là truyền thụ kiến thức nên từ bản chất lĩnh vực này đã chứa đựng thuộc tính không biên giới, do đó, hầu như tất cả các nước đều đã và đang phải tiến hành xem xét lại hệ thống giáo dục của mình và tiến hành rất nhiều điều chỉnh mang tính cải cách. Đổi mới giáo dục đào tạo, với những phân tích trên đây, phải được xem là xu thế mang tính toàn cầu. Việt Nam không nằm ngoài xu thế đó. Trong ý nghĩa này, công cuộc đổi mới giáo dục đào tạo ở Việt Nam không phải chỉ là vấn đề của riêng ta mà phải thực sự “nhúng” sâu trong môi trường quốc tế.
Bấy lâu nay, khi nhìn nhận về đổi mới giáo dục, một số ý kiến cho rằng, sự đổi mới GD&ĐT chưa rõ nét, hiệu quả chưa cao, chưa mang lại niềm tin cho một bộ phận phụ huynh và người dân trong xã hội. Nhận định như vậy ít nhiều có cơ sở, nhưng chưa thỏa đáng. Bởi vì, khác với những lần đổi mới giáo dục trước đây, việc đổi mới lần này là đổi mới căn bản, toàn diện, đồng bộ ở tất cả các khâu, các nhân tố, các vấn đề liên quan mật thiết, hữu cơ đến quá trình GD&ĐT. Vì vậy, đổi mới không thể nóng vội, đốt cháy giai đoạn, mà lộ trình đổi mới phải tiến hành đồng bộ, căn cơ, bài bản với những bước đi thích hợp, cách làm khoa học, thận trọng, nhưng cũng không thể lơ là, chậm trễ vì những yêu cầu, đỏi hỏi bức bách của thực tiễn xây dựng, phát triển đất nước và hội nhập quốc tế. Với nhận thức và cách làm như vậy, sau 5 năm thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW, khóa XI và hơn nửa nhiệm kỳ thực hiện Nghị quyết Đại hội XII của Đảng, công cuộc đổi mới căn bản GD&ĐT bước đầu đã có những tín hiệu khả quan.
Một trong những điểm sáng của giai đoạn đầu đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT là đã xây dựng chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) tổng thể và các chương trình môn học, hoạt động giáo dục đáp ứng mục tiêu chú trọng phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực người học, kết hợp với dạy chữ, dạy người và dạy nghề.
Chương trình GDPT tổng thể chú trọng khắc phục những bất cập, hạn chế của chương trình giáo dục hiện hành, như: Nội dung nặng về truyền thụ kiến thức, học sinh phải học và ghi nhớ rất nhiều nhưng khả năng vận dụng vào đời sống rất hạn chế; sự kết nối giữa chương trình các cấp học trong một môn học và giữa chương trình các môn học chưa chặt chẽ; một số nội dung giáo dục bị trùng lặp, chồng chéo hoặc chưa thật sự cần thiết đối với học sinh phổ thông...
Hiện nay, ngành giáo dục đang chỉ đạo ráo riết Ban soạn thảo chương trình GDPT tổng thể khẩn trương đẩy nhanh tiến độ xây dựng, hoàn thiện nội dung sách giáo khoa để triển khai dạy học sinh lớp 1 theo chương trình đổi mới từ năm học 2020-2021; đồng thời chỉ đạo các cơ quan chức năng, các cơ sở giáo dục tiếp tục làm tốt mọi công tác chuẩn bị, nhất là tăng cường đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn giáo viên để có đủ khả năng thích ứng kịp thời, hiệu quả với chương trình GDPT mới. 



[1] Theo Kết luận số 51-KL/TW của Hội nghị lần thứ 6 BCHTW khóa XI về ngày 29/10/2012 về Đề án “Đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”.

1 nhận xét:

  1. Đổi mới công tác giáo dục rất quan trọng; bởi chúng ta không thể dậm chân tại chỗ được

    Trả lờiXóa