Trên cơ sở
phát triển lý luận và tổng kết thực tiễn 15 năm đổi mới đất nước, Đại hội đại
biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng Cộng sản Việt Nam (Đảng CSVN) đã khẳng định: “Chủ trương xây
dựng và phát triển nền kinh tế thị trưòng định hướng xã hội chủ nghĩa thể hiện
tư duy, quan niệm của Đảng ta về sự phù hợp giữa quan hệ sản xuất với tính chất
và trình độ của lực lượng sản xuất. Đó là mô hình kinh tế tổng quát của nước ta
trong thời kỳ quá độ đi lên chủ nghĩa xã hội”.[1]
Nhận định này có giá trị chiến lược hết sức quan trọng. Nó không chỉ mang ý
nghĩa về mặt khoa học mà còn là một định hướng rất cơ bản cho sự phát triển của
nước ta trong quá trình đổi mới. Hơn nữa, nó còn là cơ sở để đi đến sự thống
nhất về nhận thức, quan điểm, đường lối, mục tiêu con đường đi lên chủ nghĩa xã
hội của nhân dân ta dưới sự lãnh đạo của Đảng CSVN.
Không phải ngẫu nhiên mà Đảng
CSVN rút ra được nhận định chiến lược có ý nghĩa hết sức quan trọng này. Đó
chính là kết quả của quá trình phát triển lý luận và tổng kết thực tiễn của
Đảng trong nhiều năm lãnh đạo nhân dân ta xây dựng chủ nghĩa xã hội, có cả
những thành công và thất bại, có cả những bài học kinh nghiệm quý báu của các
nước trên thế giới mà Đảng CSVN đã lựa chọn tiếp thu. Qua mỗi kỳ Đại hội, nhận
thức của Đảng CSVN về con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam ngày càng
được sáng tỏ hơn, được bổ sung, phát triển và không ngừng hoàn thiện, ngày càng
phản ánh đúng thực tế khách quan và quy luật vận động của đất nước trong tiến
trình đổi mới và phát triển.
Nhờ những đổi mới có tính chất
bước ngoặt về tư duy, đặc biệt về tư duy kinh tế, dưới sự lãnh đạo của Đảng
CSVN, công cuộc đổi mới đất nước đã thu được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa
lịch sử trên con đường xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ
nghĩa như Văn kiện Đại hội lần thứ XII của Đảng CSVN đã đánh giá: “Đất nước ra
khỏi khủng hoảng kinh tế - xã hội và tình trạng kém phát triển, trở thành nước
đang phát triển có thu nhập trung bình, đang đẩy mạnh CNH,HĐH và hội nhập quốc
tế. Kinh tế tăng trưởng khá, nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa
từng bước hình thành, phát triển. Chính trị - xã hội ổn định; quốc phòng, an
ninh được tăng cường. Văn hóa - xã hội có bước phát triển; bộ mặt đất nước và
đời sống nhân dân có nhiều thay đổi,…”.
Từ những thành tựu của 30 năm đổi
mới, cùng với những nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn trong quá trình đổi
mới, Đại hội lần thứ XII của Đảng CSVN tiếp tục nhất quán chủ trủ trương phát
triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Những tưởng rằng, sự đúng đắn
của chủ trương phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt
Nam đã được kiểm nghiệm qua thực tế với những thành tựu to lớn trong 30 năm qua,
là không thể bàn cãi. Ấy vậy mà, hiện nay trên một số trang mạng xã hội vẫn còn
một số người tuyên truyền các luận điệu hồ nghi rằng: có hay không có mô hình
kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, kinh tế thị trường định hướng
xã hội chủ nghĩa chỉ là khái niệm mơ hồ, thị trường và chủ nghĩa xã hội là hai
khái niệm không thể trộn lẫn, chủ nghĩa xã hội không dung nạp kinh tế thị
trường v.v..
Đó là những ý kiến không những sai lầm về mặt khoa học mà còn chứa đầy sự ác ý,
không mang tính xây dựng.
Nhìn
lại lịch sử phát triển của kinh tế thị trường trên thế giới cho thấy, kinh tế
thị trường là nền kinh tế hàng hóa phát triển đến giai đoạn cao; ở đó các quy
luật kinh tế của kinh tế hàng hóa hoạt động mạnh mẽ thông qua hệ thống thị
trường tương đối đồng bộ và ở trình độ cao; thị trường trở thành đặc trưng nổi
bật, chi phối mãnh liệt các chủ thể hoạt động trong nền kinh tế. Kinh tế thị
trường xuất hiện trước khi chủ nghĩa tư bản ra đời, nó còn tồn tại và phát
triển cả sau chủ nghĩa tư bản, khi những cơ sở kinh tế - xã hội cho nó tồn tại
và phát triển vẫn còn. Tuy nhiên, dưới chủ nghĩa tư bản, kinh tế thị trường đạt
đến đỉnh cao khi sức lao động trở thành hàng hóa. Ngày nay, kinh tế thị trường
tư bản chủ nghĩa phát triển rất mạnh mẽ; nó xuyên qua các quốc gia, hình thành
nên thị trường không chỉ có tính khu vực mà còn có tính toàn cầu. Có lẽ, vì thế
mà không ít người ngộ nhận rằng, kinh tế thị trường là sản phẩm riêng, là đặc
trưng của chủ nghĩa tư bản.
Chúng ta đã thừa nhận kinh tế thị trường còn
tồn tại và phát triển khi những điều kiện khách quan của nó là sự phân công lao
động xã hội và sự độc lập về mặt kinh tế giữa những chủ thể sản xuất, kinh
doanh vẫn còn. Vậy thì, dưới chủ nghĩa xã hội, kinh tế thị trường có còn tồn
tại và phát triển không? Trong những năm trước đây, ở các nước xã hội chủ
nghĩa, do nhận thức không đầy đủ về vấn đề này, cùng với sự nôn nóng, duy ý
chí, cho rằng, khi đã thiết lập chế độ công hữu về tư liệu sản xuất, phân phối
sản phẩm trực tiếp, thực hiện quản lý theo cơ chế kế hoạch hóa tập trung thì sẽ
không còn sản xuất hàng hoá nữa, nếu còn thì đó cũng chỉ là những tàn dư và sớm
bị xoá bỏ. Sự nhận thức sai lầm này đã được khắc phục trong cuộc cải cách, đổi
mới của Đảng Cộng sản ở một nước xã hội chủ nghĩa. Sự thực là, dưới chủ nghĩa
xã hội, phân công lao động xã hội với tư cách là cơ sở của trao đổi hàng hóa
không mất đi, trái lại ngày một phát triển cả về chiều rộng và chiều sâu; sự
chuyên môn hóa và hợp tác lao động không chỉ trong phạm vi quốc gia mà còn được
mở rộng ra phạm vi quốc tế. Và, trong nền kinh tế xã hội chủ nghĩa còn tồn tại
nhiều hình thức sở hữu khác nhau về tư liệu sản xuất (sở hữu toàn dân - sở hữu
nhà nước, sở hữu tập thể, sở hữu tư nhân và các hình thức sở hữu hỗn hợp khác);
trong hình thức sở hữu nhà nước có sự tách biệt tương đối giữa quyền sở hữu
(thuộc Nhà nước) và quyền sử dụng tư liệu sản xuất (thuộc tổ chức và cá nhân
được Nhà nước giao quyền sử dụng). Đó là cơ sở kinh tế để cho các chủ thể sản
xuất kinh doanh độc lập về mặt kinh tế, toàn quyền chi phối sản phẩm. Do đó,
những điều kiện kinh tế - xã hội để kinh tế thị trường tồn tại và phát triển
vẫn còn. Vậy thì, không chỉ có kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa mà còn có cả
kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa.
Việt
Nam
Đồng thời, tại Đại hội lần thứ XII của Đảng CSVN, những
đặc trưng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội hội chủ nghĩa ở Việt Nam
đã được nhận thức rõ: “Nền kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa Việt Nam có quan hệ sản xuất tiến bộ phù hợp
với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất; có nhiều hình thức sở hữu,
nhiều thành phần kinh tế, trong đó kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo, kinh
tế tư nhân là một động lực quan trọng của nền kinh tế; các chủ thể thuộc các
thành phần kinh tế bình đẳng, hợp tác và cạnh tranh theo pháp luật; thị trường
đóng vai trò chủ yếu trong huy động và phân bổ có hiệu quản các nguồn lực phát
triển, là động lực chủ yếu để giải phóng sức sản xuất; các nguồn lực nhà nước
được phân bổ theo chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phù hợp với cơ chế thị
trường. Nhà nước đóng vai trò định hướng, xây dựng và hoàn thiện thể chế kinh
tế, tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng, minh bạch và lành mạnh; sử dụng các
công cụ, chính sách và các nguồn lực của Nhà nước để định hướng và điều tiết
nền kinh tế, thúc đẩy sản xuất kinh doanh và bảo vệ môi trường; thực hiện tiến
bộ, công bằng xã hội trong từng bước, từng chính sách phát triển. Phát huy vai
trò làm chủ của nhân dân trong phát triển kinh tế - xã hội[2].
Như
vậy, sau 30 năm đổi mới đất nước, nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa ở Việt Nam Nam Nam
Một
sự thật hiển nhiên là, kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa dựa trên chế độ
chiếm hữu tư nhân tư bản chủ nghĩa về tư liệu sản xuất, thành phần kinh tế chủ
yếu là kinh tế tư bản tư nhân; mục đích chủ yếu của nền kinh tế là mang lại
lợi ích cho giai cấp bóc lột. Ngày nay, trong chủ nghĩa tư bản xuất hiện một số
mô hình kinh tế thị trường khác nhau, như: kinh tế thị trường định hướng xã hội
ở một số nước châu Âu (do các Đảng xã hội dân chủ cầm quyền) với mục tiêu điều
hòa lợi ích, xoa dịu mâu thuẫn giai cấp; kinh tế thị trường có sự điều tiết của
nhà nước theo học thuyết Kenyes để khắc phục khủng hoảnh kinh tế; kinh tế thị
trường kết hợp với kế hoạch của nhà nước v.v.. Tuy nhiên, các nền kinh tế thị
trường đó vẫn dựa trên quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa, về thực chất vẫn là
kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa.
Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
Vì
vậy, không thể nói rằng kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt
Nam là khái niệm mơ hồ; kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa với kinh
tế thị trường tư bản chủ nghĩa cũng không có gì khác nhau; chủ nghĩa xã hội
không dung nạp kinh tế thị trường,...
Nói như thế là không hiểu sự khác nhau về bản chất kinh tế cũng như chính trị -
xã hội của kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa và kinh tế thị trường định hướng
xã hội chủ nghĩa. Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam là
nền kinh tế thị trường có tổ chức, có sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản, sự quản lý
của Nhà nước xã hội chủ nghĩa. Những quan điểm, những luận điệu xuyên tạc, phủ
nhận đường lối phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở
Việt Nam; mọi sự nghi ngờ, phân vân chưa tin kinh tế thị trường có thể phát
triển trên cơ sở chế độ công hữu là nền tảng, kinh tế nhà nước là chủ đạo,… là
không có căn cứ khoa học./.
[1] Đảng Cộng sản Việt Nam
[2] Đảng Cộng sản Việt Nam
Nội dung bài viết rất hữu ích, xin cảm ơn
Trả lờiXóa