NHẬN DIỆN TÁC ĐỘNG CỦA BIẾN ĐỔI KINH TẾ - XÃ HỘI ĐẾN BẢN LĨNH CHÍNH TRỊ CỦA GIẢNG VIÊN TRẺ KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN TRONG QUÂN ĐỘI HIỆN NAY

Phương Ngọc

Tác động của biến đổi kinh tế - xã hội đến bản lĩnh chính trị của giảng viên trẻ khoa học xã hội và nhân văn trong quân đội hiện nay nếu theo chiều hướng tích cực thì sẽ có tác động thúc đẩy nâng cao bản lĩnh chính trị của họ.

Ngược lại, những tác động của biến đổi kinh tế - xã hội theo chiều hướng tiêu cực thì sẽ kìm hãm ảnh hưởng đến những yếu tố cấu thành bản lĩnh chính trị của giảng viên trẻ khoa học xã hội và nhân văn trong quân đội hiện nay. Bài viết sau đây xin chia sẻ với quý độc giả về điều đó.

Với tư cách là một bộ phận của nhà nước, sự vận động, phát triển của quân đội không thể nằm ngoài sự tác động của những biến đổi trong cơ sở kinh tế của xã hội. Theo đó, tác động của biến đổi kinh tế - xã hội đến bản lĩnh chính trị của giảng viên trẻ khoa học xã hội và nhân văn trong quân đội hiện nay là một hiện tượng có tính quy luật, mang tính khách quan và phổ biến, diễn ra ở mỗi người, trong mọi môi trường không gian và thời gian nhất định. Thực chất đó là sự tương tác giữa hai mặt: yếu tố vật chất (tồn tại xã hội) với yếu tố tinh thần (bản lĩnh chính trị), giữa điều kiện khách quan và nhân tố chủ quan. Điều đó cũng có nghĩa là bản lĩnh chính trị của giảng viên trẻ khoa học xã hội và nhân văn trong quân đội hiện nay cũng luôn luôn chịu sự tác động, chi phối của những điều kiện kinh tế - xã hội nhất định gây nên những thay đổi nhất định trong nhận thức, thái độ và hành vi chính trị của họ trong quá trình hoạt động xã hội. Đúng như C.Mác đã khẳng định: “Không phải ý thức của con người quyết định tồn tại của họ; trái lại, tồn tại xã hội của họ quyết định ý thức của họ”[1]

Nước ta đang trong thời kỳ đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Nên tính chất của những biến đổi kinh tế xã hội đang chi phối, tác động đến mọi mặt đời sống xã hội và mọi thành viên trong xã hội diến ra rất đa dạng, phức tạp. Nếu biến đổi kinh tế xã hội diễn ra với quy mô càng lớn, nhịp độ càng nhanh, biên độ dao động càng phức tạp bao nhiêu thì tác động của nó càng lớn bấy nhiêu. Nếu những biến đổi kinh tế xã hội diễn ra theo đúng định hướng xã hội chủ nghĩa nó sẽ có tác động tích cực trong việc bổ sung hệ thống giá trị củng cố các chuẩn giá trị, sắp xếp hợp lý các thang giá trị và giữ vững định hướng giá trị xã hội theo chuẩn mực chính trị của giai cấp công nhân, theo đó nó trực tiếp góp phần nâng cao bản lĩnh chính trị của giảng viên trẻ khoa học xã hội và nhân văn trong quân đội hiện nay. Nghĩa là nó khơi dậy kích thích phát huy những tác động tích cực hướng vào nâng cao nhận thức, tình cảm và ý chí quyết tâm chính trị của mỗi giảng viên trẻ khoa học xã hội và nhân văn trong thực hiện nhiệm vụ của mình. Trên thực tiễn cho thấy, những biến đổi kinh tế xã hội và theo đó là những biến đổi cơ cấu xã hội - giai cấp ở nước ta hiện nay đã tác động mạnh mẽ và toàn diện đến sự phát triển của mỗi con người, trước hết là đến bản lĩnh chính trị của họ.

Đối với đội ngũ giảng viên trẻ khoa học xã hội và nhân văn trong quân đội hiện nay, họ là những giảng viên được đào tạo cơ bản, được trang bị hệ thống tri thức chuyên sâu, toàn diện theo chương trình giáo dục đại học của cả nước, cơ bản họ có trình độ học vấn là cử nhân; thạc sĩ, thậm chí là tiến sĩ, song chưa được thử thách, trải nghiệm trong chiến tranh, ít được tôi luyện trong tình huống ác liệt gian khổ, hi sinh; các thuộc tính nhân cách của họ là người giảng viên khoa học xã hội và nhân văn đang dần dần hình thành chưa ổn định, vững chắc. Độ tuổi trên dưới 35 nổi rõ năng lực tiềm tàng, khả năng cống hiến lớn nhưng cá nhân còn ít nhiều muốn tìm tòi, thử nghiệm nên xu hướng nghề nghiệp thường chưa ổn định. Bản thân họ do quá tin vào sức lực và trí tuệ bản thân nên dễ vội vàng, hấp tấp, dễ có những hành động bột phát, dễ có những kết luận thiếu chín chắn. Cũng do thích thử nghiệm nên còn có biểu hiện chưa thực sự yên tâm với công việc, còn “đứng núi này, trông núi nọ”; dễ xốc nổi trong tình cảm và do vậy có thể dẫn tới va vấp trong cuộc đời; sức mạnh của tình cảm nhiều lúc lấn át cả lý trí v.v.. Bởi vậy, những biến đổi kinh tế xã hội đã tác động hết sức mạnh mẽ quy định, chi phối đến bản lĩnh chính trị của họ theo cả chiều hướng tích cực và tiêu cực làm thay đổi nhận thức, thái độ, hành vi chính trị của họ, ảnh hưởng đến sự giác ngộ chính trị, sự kiên định vững vàng trong bản lĩnh, lòng trung thành với Đảng, niềm tin lý tưởng cộng sản, động cơ phấn đấu, rèn luyện và ý chí quyết tâm thực hiện thắng lợi nhiệm vụ được giao.

Nước ta sau hơn 30 năm đổi mới nhìn một cách tổng thể, về mặt tích cực của những biến đổi kinh tế xã hội đã tạo ra sự phát triển mạnh mẽ vượt bậc của lực lượng sản xuất, giải phóng mọi tiềm năng của đất nước, đã đưa lại những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử trên con đường xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, nhằm thực hiện nhất quán mục tiêu: Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, phồn vinh, hạnh phúc. Đưa vị thế và uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế được nâng cao. Chính điều đó đã hạn chế sự phân tâm trong quá trình công tác của đội ngũ giảng viên trẻ khoa học xã hội và nhân văn trong quân đội hiện nay. Bởi, chính thành quả của công cuộc sau hơn 30 năm đổi mới đã góp phần trực tiếp cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của bản thân và gia đình họ, làm cho họ yên tâm công tác, phục vụ lâu dài trong quân đội, phấn đấu hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao. Hơn nữa cũng từ tình hình chính trị ổn định, con đường xã hội chủ nghĩa được củng cố, đã làm tăng thêm sức mạnh chính trị tinh thần, thôi thúc đội ngũ giảng viên trẻ khoa học xã hội và nhân văn trong quân đội hiện nay có thái độ, ý chí quyết tâm, niềm tin vào thắng lợi của đường lối đổi mới; tăng thêm sức đề kháng cho họ trước sự thâm nhập của tư tưởng tư sản, sự tấn công phá hoại của kẻ thù trên mặt trận chính trị tư tưởng. Cũng như, làm tăng thêm lòng tin, sự gắn bó với Đảng, với chế độ, nhiệt tình và trách nhiệm trong thực hiện chức trách nhiệm vụ, nâng cao kết quả trong công tác giảng dạy, nghiên cứu khoa học và rèn luyện. Nâng cao nhận thức, thái độ và hành vi chính trị, ý thức trách nhiệm chính trị của đội ngũ giảng viên trẻ khoa học xã hội và nhân văn trong quân đội hiện nay đối với việc bảo vệ Đảng, bảo vệ chế độ, bảo vệ Tổ quốc và nhân dân.

Như vậy, nếu những tác động của biến đổi kinh tế - xã hội đến bản lĩnh chính trị của giảng viên trẻ khoa học xã hội và nhân văn trong quân đội hiện nay theo chiều hướng tích cực thì sẽ làm cho họ khơi dậy tính độc lập tự chủ, năng động sáng tạo của mình. Qua đó giúp họ có quan niệm đầy đủ hơn về tự do, bình đẳng, thôi thúc họ phát huy hết khả năng, năng lực của mình trong công tác, trong thực hiện các nhiệm vụ được giao. Trên cơ sở nâng cao nhận thức về chủ nghĩa Mác - Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối quan điểm của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, nhiệm vụ của cách mạng, nhiệm vụ quân đội, nhiệm vụ của các Học viện, nhà trường quân đội, lịch sử truyền thống đấu tranh anh dũng của dân tộc, của quân đội và Học viện, nhà trường quân đội ngày càng toàn diện và sâu sắc. Từ nhận thức chính trị đúng đắn, sâu sắc đội ngũ giảng viên trẻ khoa học xã hội và nhân văn trong quân đội hiện nay càng có thêm tình cảm tốt đẹp đối với Đảng, Bác Hồ, quê hương đất nước và chế độ xã hội chủ nghĩa, có niềm tin tuyệt đối vào sự lãnh đạo của Đảng, vào thắng lợi của chủ nghĩa xã hội mà trước tiên là thắng lợi của công cuộc đổi mới. Không ngừng củng cố và phát triển lòng tự hào dân tộc và tinh thần trách nhiệm trong việc giữ gìn và phát huy truyền thống tốt đẹp của quân đội, của đơn vị, cơ quan trong các Học viện, nhà trường quân đội nơi mình công tác, đặc biệt là truyền thống tốt đẹp của quê hương mà mỗi giảng viên trẻ khoa học xã hội và nhân văn trong quân đội sinh ra và lớn lên.

Sự tác động của biến đổi kinh tế - xã hội theo chiều hướng tích cực còn làm cho tình cảm, niềm tin chính trị của đội ngũ giảng viên trẻ khoa học xã hội và nhân văn trong quân đội từ chỗ dựa trên cơ sở cảm tính, tự phát chuyển sang tình cảm cách mạng, niềm tin cộng sản dựa trên cơ sở lý luận cách mạng, khoa học và mang tính tự giác ngày càng cao. Chính quá trình này làm cho họ ngày càng giác ngộ sâu sắc về mục tiêu, lý tưởng cộng sản chủ nghĩa, về con đường cách mạng mà Đảng, Bác Hồ và nhân dân ta đã lựa chọn, làm cho tình cảm cách mạng, niềm tin cộng sản của họ ngày càng vững chắc hơn.

Tuy nhiên, do những biến đổi kinh tế - xã hội việc hình thành một cơ cấu xã hội - giai cấp đa dạng, phức tạp đan xen với nhau; sự phân hoá giai tầng và khoảng cách giàu nghèo trong xã hội ngày càng lớn đã làm nảy sinh nhiều khuynh hướng tư tưởng, quan điểm chính trị, nhiều định hướng giá trị về đạo đức, lối sống, văn hoá trái ngược nhau. Một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên có chức, có quyền đã thoái hoá, biến chất về tư tưởng, đạo đức, lối sống, lợi dụng chức quyền để tham nhũng, buôn lậu, lãng phí của công, quan liêu, xa thực tế, xa dân, ý thức tổ chức kỷ luật kém, coi thường kỷ cương phép nước...Những biểu hiện đó đang gây bất bình trong dư luận, làm tổn hại đến thanh danh uy tín của Đảng, làm giảm sút sức chiến đấu của Đảng và giảm lòng tin của nhân dân. Cùng với đó các thế lực thù địch, phản động và cơ hội chính trị đã và đang đẩy mạnh chiến lược “Diễn biến hoà bình” kết hợp với bạo loạn lật đổ, sử dụng nhiều thủ đoạn và biện pháp vừa trắng trợn, vừa tinh vi, thâm hiểm trên tất cả những lĩnh vực chính trị, kinh tế, tư tưởng, văn hoá, xã hội nhằm chống phá cách mạng Việt Nam. Cũng như, với chính sách “mở cửa” đa dạng hoá và đa phương hoá trong quan hệ quốc tế, mở rộng hợp tác, liên doanh, tham gia hội nhập quốc tế với luật đầu tư thông thoáng, hấp dẫn... chúng ta đã thu hút được nhiều vốn, vật tư, kỹ thuật …phục vụ cho sự nghiệp xây dựng đất nước, khai thác được nhiều tiềm năng, tranh thủ được nhiều thời cơ thuận lợi để phát triển kinh tế đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Dòng người nước ngoài vào nước ta khai thác, kinh doanh... sẽ mang theo vốn, kỹ thuật, kinh nghiệm quản lý tiên tiến góp phần thúc đẩy sản xuất phát triển. Đồng thời, một bộ phận không ít trong dòng người đó cũng mang vào nước ta những quan điểm chính trị tư sản phản động, những lối sống tư sản, thực dụng, hưởng lạc, đồi trụy, họ gieo vào thế hệ trẻ nói chung, đội ngũ giảng viên trẻ khoa học xã hội và nhân văn trong quân đội hiện nay nói riêng những tư tưởng tự do tư sản, những đòi hỏi dân chủ cực đoan vô chính phủ, những quan điểm đa đảng, đa nguyên chính trị tạo nên sự nhiễu loạn, mất định hướng xã hội chủ nghĩa về chính trị, tư tưởng, văn hoá làm thay đổi nhận thức, thái độ và hành vi chính trị ảnh hưởng tiêu cực đến bản lĩnh chính trị của đội ngũ giảng viên trẻ khoa học xã hội và nhân văn trong quân đội hiện nay. Cùng với những vấn đề trên là những luận điệu xuyên tạc, kích động của các thế lực thù địch, những tác động tiêu cực nảy sinh trong quá trình hội nhập quốc tế đội ngũ giảng viên trẻ khoa học xã hội và nhân văn trong quân đội hiện nay về khả năng đánh giá, phân tích tình hình, khả năng đề kháng với tác động tiêu cực còn hạn chế nên dễ hoang mang, dao động dẫn đến tin theo. Chính vì vậy, những hoạt động chống phá xuyên tạc của các thế lực thù địch đã và đang tác động ảnh hưởng không tốt đến bản lĩnh chính trị của họ.

Chính từ những tác động tiêu cực từ mặt trái của những biến đổi kinh tế - xã hội đến bản lĩnh chính trị của đội ngũ giảng viên trẻ khoa học xã hội và nhân văn trong quân đội hiện nay. Đặt ra cho chúng ta nếu không thường xuyên cảnh giác và có những biện pháp hữu hiệu kiên quyết để ngăn chặn, hạn chế tác hại hoặc làm vô hiệu hoá sự tác động tiêu cực của những biến đổi kinh tế - xã hội đến bản lĩnh chính trị của đội ngũ giảng viên trẻ khoa học xã hội và nhân văn trong quân đội hiện nay. Theo đó, các Học viện, Nhà trường quân đội cần làm tốt một số vấn đề sau: Củng cố, tăng cường trận địa chính trị tư tưởng, làm cho chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh luôn luôn là kim chỉ nam cho mọi hoạt động chính trị ở các Học viện, nhà trường quân đội; giáo dục cho đội ngũ giảng viên trẻ khoa học xã hội và nhân văn trong quân đội hiện nay nhận thức đúng đắn, có cơ sở khoa học các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đặc biệt, các chủ trương đổi mới đất nước, phát triển kinh tế nhiều thành phần, mở cửa, hội nhập quốc tế, công nghiệp hóa, hiện đại hóa; chống “diễn biến hoà bình”, chiến lược bảo vệ Tổ quốc, xây dựng quân đội... Qua đó, họ có thái độ đúng đắn trong ứng xử, giải quyết các tình huống chính trị phức tạp. Đồng thời, kiên quyết đấu tranh loại trừ những biểu hiện tiêu cực, lạc hậu về tư tưởng chính trị, đạo đức, những ảnh hưởng của lối sống tư sản, phong kiến, mê tín, dị đoan, những quan điểm thực dụng đề cao đồng tiền, coi nhẹ giá trị đạo đức nhân cách, lý tưởng cách mạng. Từng bước giúp đội ngũ đội ngũ giảng viên trẻ khoa học xã hội và nhân văn trong quân đội hiện nay có khả năng “tự miễn dịch” đối với những tư tưởng sai trái, phản động. Cũng như, cần kết hợp chặt chẽ giữa chăm lo tốt đời sống vật chất, tinh thần và chính sách hậu phương quân đội với tăng cường rèn luyện đội ngũ giảng viên trẻ khoa học xã hội và nhân văn trong hoạt động thực tiễn chính trị, nhất là thực hiện tốt chức trách, nhiệm vụ được giao. Đa dạng hoá hình thức hoạt động (huấn luyện) thực tiễn chính trị, sát với yêu cầu nhiệm vụ chính trị của mỗi Học viện, nhà trường và quân đội. Tập trung xây dựng các quan hệ chính trị, đạo đức tiến bộ, duy trì kỷ luật nghiêm minh, khen thưởng, kỷ luật chính xác, kịp thời, tạo dư luận xã hội mạnh mẽ, lên án nghiêm khắc những biểu hiện tiêu cực trái với chuẩn mực của người quân nhân cách mạng, người giảng viên khoa học xã hội và nhân văn; nâng cao tinh thần yêu nước xã hội chủ nghĩa gắn với đoàn kết quốc tế, tinh thần tự lực tự cường, ý trí vươn lên, rèn luyện lối sống văn minh lành mạnh, “cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư”, trung thực, làm việc theo hiến pháp và pháp luật, kỷ luật quân đội; sống giản dị, lấy việc phục vụ Tổ quốc, phục vụ nhân dân làm lẽ sống cao nhất của đội ngũ giảng viên trẻ khoa học xã hội và nhân văn trong quân đội hiện nay.

---

[1] C.Mác và Ăngghen, Toàn tập, tập 13, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1993, tr. 15