Nhận thức rõ đặc
điểm và xu hướng phát triển của thời đại cũng như cục diện và tình hình thế giới
là một việc rất cần thiết. Hiểu biết sâu sắc về thời đại giúp ta tìm thấy xu hướng
tất yếu trong vô vàn những hiện tượng phức tạp, mang tính ngẫu nhiên của đời sống
xã hội, giúp ta nhìn xa trông rộng, nắm bắt khuynh hướng và quy luật phát triển
của nhân loại để vừa có thể lựa chọn được hướng đi phù hợp với sự phát triển của
lịch sử; lường trước được những thách thức phức tạp, tránh được những vấp
váp sai lệch trên đường đi; từ đó sẽ không bị chao đảo hoặc bị cuốn trôi trước
phong ba bão táp của thời cuộc và đời sống chính trị quốc tế.
Luận điệu sai trái về thời đại ngày nay
Hiện nay, một số
luận điệu sai trái cho rằng: Thật không tưởng khi nói thời đại ngày nay là quá
độ lên chủ nghĩa xã hội, vì vậy, từ Đại hội XIII trở đi, không nên nói đến chủ
nghĩa xã hội nữa. Cụ thể hơn, họ cho rằng làm gì có thời đại quá độ; nội hàm, đặc
điểm, xu thế của thời đại là sự mơ hồ; hai nội dung cốt yếu của thời đại đã bị
lịch sử phủ định. Bởi thế, khi không còn Liên Xô và hệ thống XHCN nữa thì Việt
Nam làm sao có thể đi lên chủ nghĩa xã hội được.
Đây là luận điệu
sai trái cần phải phê phán.
V.I.Lênin từng
chỉ rõ: Khi phân tích bất cứ vấn đề xã hội nào, phải đặt trong bối cảnh lịch sử
nhất định, vì chỉ có dựa trên cơ sở hiểu biết những đặc điểm cơ bản của một thời
đại, người ta mới có thể tính đến những đặc điểm chi tiết của nước này hay nước
khác. Nói cách khác, vấn đề thời đại là căn cứ khách quan và tiền đề cần thiết
để các chính đảng đi theo Chủ nghĩa Mác phân tích tình hình, xác định nhiệm vụ,
phân chia trận tuyến, xây dựng chiến lược, hoạch định chính sách, triển khai thực
hiện một cách khoa học.
Chính vì lẽ đó,
khi bàn về những vấn đề lớn của cách mạng, trước đây cũng như hiện nay, Chủ tịch
Hồ Chí Minh và Đảng ta bao giờ cũng bắt đầu bằng việc phân tích đặc điểm, nội
dung, xu thế phát triển của thời đại và nhận định các mặt của tình hình thế giới
để xác định đúng con đường đi của cách mạng Việt Nam và đề ra đường lối đối nội,
đối ngoại đúng đắn, sáng tạo.
Thời đại mới do Cách mạng Tháng Mười Nga khai sáng
Theo nghĩa
chung nhất, thời đại lịch sử được hiểu là toàn bộ thời kỳ phát triển của một
hình thái kinh tế-xã hội hoặc những giai đoạn chủ yếu trong hình thái ấy.
Tuyên bố tại Hội
nghị đại biểu các đảng cộng sản và công nhân các nước XHCN tháng 11-1957 tại
Moscow (Liên Xô) đã khẳng định: “Nội dung cơ bản của thời đại chúng ta là sự
quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội, mở đầu bằng Cách mạng Tháng Mười
vĩ đại ở nước Nga”.
Thực tế cho thấy,
Cách mạng Tháng Mười Nga thắng lợi và nhà nước XHCN đầu tiên ra đời năm 1917 đã
đánh dấu chấm hết thời đại độc tôn của chủ nghĩa tư bản, mở ra thời đại mới, thời
đại của sự quá độ lớn lao nhất trong lịch sử loài người, tiến tới một xã hội hiện
thực không còn người bóc lột người, không còn nô dịch giữa người và người. Chế
độ XHCN non trẻ đã vượt qua hàng loạt thử thách khắc nghiệt nhất của lịch sử,
hiện diện cả ở châu Âu, châu Á, châu Mỹ, phát triển mạnh mẽ với nhiều ưu việt về
chính trị, kinh tế, xã hội.
Trong quá trình
lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn xác định nhận thức rõ
bản chất, nội dung của thời đại cũng như cục diện và tình hình thế giới là một
nhiệm vụ hết sức quan trọng. Trong khi khẳng định thời đại ngày nay vẫn là thời
đại quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội, Đảng ta nhận rõ tình hình
phức tạp, quanh co và rất lâu dài của quá trình chuyển biến xã hội nên đã hướng
vào đánh giá trực tiếp những động thái, đặc trưng, xu hướng và tính chất trong
giai đoạn hiện nay của thời đại.
Cương lĩnh xây
dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội của Đảng năm 1991 đã
nêu rõ: “Đặc điểm nổi bật trong giai đoạn hiện nay của thời đại là cuộc đấu
tranh giai cấp và dân tộc gay go, phức tạp của nhân dân các nước vì hòa bình, độc
lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội. Chủ nghĩa xã hội hiện đứng trước nhiều
khó khăn, thử thách. Lịch sử thế giới đang trải qua những bước quanh co, song
loài người cuối cùng nhất định sẽ tiến tới chủ nghĩa xã hội vì đó là quy luật
tiến hóa của lịch sử”.
Tiếp đó, Cương
lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát
triển năm 2011) nêu rõ: “Đặc điểm nổi bật trong giai đoạn hiện nay của thời đại
là các nước với các chế độ xã hội và trình độ phát triển khác nhau cùng tồn tại,
vừa hợp tác vừa đấu tranh, cạnh tranh gay gắt vì lợi ích quốc gia, dân tộc. Cuộc
đấu tranh của nhân dân các nước vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ, phát triển
và tiến bộ xã hội dù gặp nhiều khó khăn, thách thức nhưng sẽ có những bước tiến
mới. Theo quy luật tiến hóa của lịch sử, loài người nhất định sẽ tiến tới chủ
nghĩa xã hội”.
Thế giới có nhiều biến động nhưng khuynh hướng phát triển thời đại
không thay đổi
Xem xét trên cơ
sở lý luận và thực tiễn lịch sử xã hội loài người đều cho thấy, mỗi bước chuyển
từ một hình thái kinh tế-xã hội này đến hình thái cao hơn đều diễn biến trong
thời gian rất dài, có khi vài trăm năm hoặc vài nghìn năm. Vậy nên việc Đảng ta
phân định giai đoạn hiện nay của thời đại “quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ
nghĩa xã hội trên phạm vi toàn thế giới” là tư duy sáng tạo, có tính khoa học
xác thực và cần thiết. Theo đó, việc nghiên cứu đặc điểm và xu hướng phát triển
của thời đại cũng được thực hiện trong khung khổ giai đoạn hiện nay của thời đại.
Khi đã xác định
thời đại ngày nay là thời đại quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội,
mở đầu bằng Cách mạng XHCN Tháng Mười vĩ đại ở nước Nga, thì rõ ràng nội
dung của thời đại ngày nay có hai vấn đề chính: Một là, thời đại quá độ từ chủ
nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội; hai là, mở đầu bằng Cách mạng
XHCN Tháng Mười vĩ đại ở nước Nga. Nhận định về nội dung thời đại như vậy
là sự khái quát mang tính lý luận và thực tiễn sâu sắc, đầy tính thuyết phục.
Tuy nhiên, sau
khi chế độ XHCN ở Liên Xô và các nước Đông Âu sụp đổ, các thế lực thù địch
lợi dụng sự kiện này để công kích, xuyên tạc Chủ nghĩa Mác-Lênin, bài bác những
luận điểm cơ bản nhất về thời đại. Lập luận của luận điệu sai trái là, nếu nói
thời đại hiện nay là thời đại quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội
thì nay chủ nghĩa xã hội sụp đổ rồi, thời đại này đương nhiên là của chủ nghĩa
tư bản; rằng chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản đã tàn lụi thì dù có trăm
năm sau cũng không thể gượng dậy được nữa.
Cách nhìn nhận
như vậy rõ ràng là thiển cận. Quá trình chuyển biến và thay thế một thời đại
này bằng thời đại khác không thể diễn ra nhanh chóng được mà phải qua một chặng
đường dài. Quá trình đó là một xu thế tất yếu của xã hội loài người, nhưng diễn
ra quanh co, phức tạp, chứa đựng nhiều biến cố, có cả bước tiến mạnh mẽ và cũng
có cả những bước thụt lùi.
Sự đổ vỡ của
XHCN ở Đông Âu và Liên Xô đương nhiên là tổn thất nặng nề đối với phong
trào cộng sản. Sự sụp đổ ấy có nhiều nguyên nhân, nhưng nó không thuộc về bản
chất của chế độ XHCN, càng không phải vì thế mà làm mất đi nội dung thời đại. Lịch
sử đã cho thấy thời đại tư bản chủ nghĩa thay thế thời đại phong kiến đâu phải
dễ dàng.
Quá trình chuyển
biến đó diễn ra hàng mấy trăm năm, trải qua biết bao phức tạp bởi sự chống trả
quyết liệt của các thế lực phong kiến. Tình hình hiện nay cũng tương tự như vậy.
Thế lực đế quốc không từ một thủ đoạn nào để mưu toan chặn đứng phong trào cộng
sản. Điều đó càng thể hiện tính chất phức tạp của thời đại ngày nay.
Kẻ thù tư tưởng
của chúng ta công khai tuyên bố rằng, chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô đã sụp đổ thì
giá trị của Cách mạng Tháng Mười Nga cũng chấm hết. Đây là kết luận vội vã và hồ
đồ. Đành rằng thành quả mà Cách mạng Tháng Mười Nga đem lại đã bị đổ vỡ tại
ngay quê hương của nó, nhưng đó không phải là sự chấm dứt lý tưởng cao đẹp của
Cách mạng Tháng Mười Nga.
Lịch sử đã chứng
minh, không có một cuộc cách mạng nào, kể cả các cuộc cách mạng vĩ đại nhất, lại
đủ khả năng kết thúc ngay công việc xóa bỏ xã hội cũ và xây dựng xong ngay xã hội
mới. Quá trình chuyển từ xã hội phong kiến lên xã hội tư bản chủ nghĩa đã phải
trải qua hàng trăm năm với nhiều cuộc cách mạng tư sản: Cách mạng Anh năm 1688,
các cuộc cách mạng tư sản Pháp vào các năm 1830, 1848, 1871.
Sự đột phá của
Cách mạng Tháng Mười Nga làm cho chủ nghĩa tư bản bị đổ vỡ một mảng lớn. Thế giới
bừng tỉnh, bung ra với sức mạnh mới của sự hình thành và phát triển của chủ
nghĩa xã hội làm sụp đổ hoàn toàn hệ thống thuộc địa, giải phóng xã hội, giải
phóng con người. Thành quả của Cách mạng Tháng Mười Nga đã tạo cho loài người
có khả năng kìm giữ sự lộng hành của chủ nghĩa tư bản, làm thay đổi cả những yếu
tố bên trong của chủ nghĩa tư bản. Những thay đổi trong chiến lược kinh tế,
chính trị để thích nghi, những thay đổi trong các chính sách phúc lợi xã hội ở
các nước tư bản phát triển hiện nay đều bắt nguồn từ kết quả của xã hội đấu
tranh của những người lao động và sâu xa hơn là được ảnh hưởng những yếu tố
tích cực của Cách mạng Tháng Mười Nga.
Từ những phân
tích trên đây, chúng ta càng thống nhất với nhận định của Đảng ta rằng, tình
hình cụ thể trong từng thời kỳ của thế giới có những biến động nhưng điều đó
không làm thay đổi nội dung của thời đại; loài người vẫn đang trong thời đại
quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội. Các mâu thuẫn cơ bản trên thế
giới vẫn tồn tại và phát triển, có mặt sâu sắc hơn, nội dung và hình thức biểu
hiện có nhiều nét mới.
Chặng đường quá độ đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam
Hiện nay, nước
ta quá độ lên chủ nghĩa xã hội tuy không còn có sự giúp đỡ của Liên Xô và các
nước XHCN như trước, khi cách mạng khoa học-công nghệ và toàn cầu hóa đời
sống thế giới, tất cả các nước đều ở trong mối liên hệ phụ thuộc lẫn nhau,
không một nước nào sống biệt lập mà có thể phát triển được.
Sự hợp tác kinh
tế với các nước bằng nhiều hình thức sinh động trên nguyên tắc bình đẳng cùng
có lợi, tôn trọng độc lập, chủ quyền của nhau, không can thiệp vào công việc nội
bộ của nhau dưới bất kỳ hình thức nào, sẽ tranh thủ vốn, kỹ thuật, công nghệ hiện
đại, kinh nghiệm quản lý, phục vụ cho việc phát triển kinh tế, đẩy mạnh công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, xây dựng cơ sở vật chất-kỹ thuật của chủ
nghĩa xã hội. Đó cũng là một khả năng thực tế mà chúng ta đã và đang cố gắng tận
dụng, đưa nước ta hội nhập vào nền kinh tế khu vực và thế giới.
Như vậy, từ một
nước kinh tế kém phát triển, nếu chúng ta biết tranh thủ những thời cơ, thuận lợi
và biết vượt qua những thách thức, nguy cơ, chúng ta có thể “phát triển rút ngắn”
lên XHCN bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa theo quan điểm của V.I.Lênin-người
đã có đóng góp to lớn vào lý luận về sự “phát triển rút ngắn” và Chính sách
kinh tế mới (NEP). Nó đã được thực tiễn khảo nghiệm mà ngày nay Đảng ta đang vận
dụng một cách sáng tạo, phù hợp với thực tiễn cách mạng nước ta.
Xuất phát từ
tình hình như thế, chúng ta có thể tin tưởng vững chắc rằng Việt Nam đang trong
tư thế vươn tầm, kiên định con đường đã lựa chọn, đã có đủ sức lực và trí tuệ để
tiến bước cùng thế giới, tiến cùng thời đại; phấn đấu hiện thực hóa mục tiêu
dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét