Báo cáo chính trị và Báo cáo chuyên đề về công tác xây dựng Đảng
tại Đại hội XIII của Đảng xác định 10 nhóm nhiệm vụ, giải pháp xây dựng Đảng
trong 5 năm 2021 - 2025, trong mỗi nhóm nhiệm vụ, giải pháp có những nhận thức
mới, cụ thể là:
Thứ nhất, tăng cường xây dựng Đảng về chính trị.
Đại hội XIII của Đảng tiếp tục khẳng định: “Kiên định và không
ngừng vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí
Minh phù hợp với thực tiễn Việt Nam trong từng giai đoạn. Kiên định mục tiêu
độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Kiên định đường lối đổi mới vì mục tiêu
dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”(5); đồng thời, bổ
sung: “Giữ vững bản chất giai cấp công nhân của Đảng, kiên định các nguyên tắc
xây dựng Đảng”(6).
Đại hội XIII đã bổ sung, nhấn mạnh 3 nhiệm vụ, giải pháp mới nhằm
tăng cường xây dựng Đảng về chính trị: 1- Nâng cao bản lĩnh, năng lực dự báo và
chất lượng công tác hoạch định đường lối, chính sách phù hợp với thực tiễn Việt
Nam và xu hướng phát triển của thời đại. Đây là nhận thức mới phù hợp
với bối cảnh tình hình khu vực và thế giới diễn biến rất nhanh chóng, phức tạp,
tác động mạnh mẽ đến nước ta; 2- Kịp thời thể chế hóa, cụ thể hóa, triển
khai đúng đắn, hiệu quả chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật
của Nhà nước, khắc phục sự yếu kém trong lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện.
Nâng cao lập trường, bản lĩnh chính trị, trình độ, trí tuệ, tính chiến đấu của
cấp ủy, tổ chức đảng và của mỗi cán bộ, đảng viên, trước hết là cán bộ lãnh
đạo, quản lý chủ chốt các cấp, cán bộ cấp chiến lược; 3- Thực hành dân chủ
trong Đảng gắn liền với tăng cường kỷ luật, kỷ cương của Đảng. Đây là
nhiệm vụ, giải pháp rất quan trọng, là một vấn đề thuộc bản chất của Đảng ta.
Thứ hai, coi trọng xây dựng Đảng về tư tưởng.
Kế thừa Đại hội XII, Đại hội XIII của Đảng xác định: “Tiếp tục đổi
mới mạnh mẽ nội dung, phương thức công tác tư tưởng theo hướng chủ động, thiết
thực, kịp thời và hiệu quả; nâng cao tính chiến đấu, tính giáo dục, tính thuyết
phục trong tuyên truyền, học tập chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh,
quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước”(7).
Đại hội XIII của Đảng đã bổ sung những nhiệm vụ, giải pháp mới:
Một là, nắm
chắc, dự báo đúng, định hướng chính xác, xử lý đúng đắn, kịp thời các vấn đề tư
tưởng trong Đảng, trong xã hội. Chú trọng nắm bắt, định hướng dư luận xã hội,
bảo đảm thống nhất tư tưởng trong Đảng, đồng thuận cao trong xã hội.
Hai là, đẩy mạnh tổng kết thực
tiễn, nghiên cứu lý luận, hoàn thiện hệ thống lý luận về đường lối đổi mới, về
chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Gắn kết tổng
kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận với định hướng chính sách... Chú trọng cập
nhật kết quả tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận; sớm kết luận những vấn đề
lý luận đã chín, đã rõ để phát triển, hoàn thiện đường lối, chủ trương xây dựng
và bảo vệ Tổ quốc.
Ba là, tăng
cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, kiên quyết và thường xuyên đấu tranh
phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, cơ hội chính trị; đấu tranh, ngăn
chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu
hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ.
Thứ ba, tập trung xây dựng Đảng về đạo đức.
Kế thừa Đại hội XII, Đại hội XIII của Đảng tiếp tục xác định: “Nêu
cao tinh thần tự giác tu dưỡng, rèn luyện đạo đức của cán bộ, đảng viên. Đẩy
mạnh giáo dục đạo đức cách mạng, thực hiện thường xuyên, sâu rộng, có hiệu quả
việc học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh gắn với việc
thực hiện các nhiệm vụ chính trị”(8). Đại hội XIII của Đảng bổ sung,
nhấn mạnh các nhiệm vụ, giải pháp mới; cụ thể như sau:
Một là, thực
hiện nghiêm các quy định về trách nhiệm nêu gương, chức vụ càng cao càng phải
gương mẫu, trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban
Chấp hành Trung ương. Đảng viên tự giác nêu gương để khẳng định vị trí lãnh
đạo, vai trò tiên phong, gương mẫu, tạo sự lan tỏa, thúc đẩy các phong trào
cách mạng. Coi trọng kiểm tra, giám sát trong Đảng kết hợp với phát huy vai trò
giám sát của cơ quan dân cử, của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, báo chí và nhân dân
đối với cán bộ, đảng viên thực hiện các quy định nêu gương.
Hai là, nghiên
cứu, bổ sung, hoàn thiện các giá trị đạo đức cách mạng cho phù hợp với điều
kiện mới và truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc. Xây dựng các chuẩn mực
đạo đức làm cơ sở cho cán bộ, đảng viên tự điều chỉnh hành vi ứng xử trong công
việc hằng ngày. Đẩy mạnh giáo dục đạo đức cách mạng, làm cho mỗi cán bộ, đảng
viên thấy rõ bổn phận và trách nhiệm của mình, luôn vững vàng trước khó khăn,
thách thức và không bị cám dỗ bởi vật chất, tiền tài, danh vọng. Nâng cao ý
thức tu dưỡng, rèn luyện và thực hành đạo đức cách mạng.
Thứ tư, đẩy mạnh xây dựng Đảng về tổ chức; tiếp tục đổi mới, hoàn
thiện tổ chức bộ máy và nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị.
Đại hội XIII của Đảng xác định: “Tiếp tục đổi mới, hoàn thiện tổ
chức bộ máy của Đảng và hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu
quả”(9) và bổ sung một số nhiệm vụ, giải pháp mới:
Một là, hoàn thiện mô hình tổ chức của hệ thống chính trị. Tiếp tục đổi mới, hoàn thiện tổ chức bộ máy
của Đảng và hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, đồng bộ
với đổi mới kinh tế, văn hóa, xã hội, con người.
Hai là, về các mô hình thí điểm. Tổng kết các mô hình thí điểm về tổ chức bộ máy của Đảng và hệ
thống chính trị, khắc phục sự chồng chéo và những bất hợp lý trong tổ chức của
Đảng và tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị.
Thứ năm, củng cố, nâng cao chất lượng tổ chức cơ sở đảng và đội
ngũ đảng viên.
Đại hội XIII của Đảng nhấn mạnh: “Tiếp tục đổi mới, hoàn thiện tổ
chức, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng. Rà
soát, sửa đổi, bổ sung chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm, mối quan hệ
công tác của các loại hình tổ chức cơ sở đảng phù hợp với tiến trình đổi mới,
sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy của Đảng và hệ thống chính trị. Nâng
cao vai trò, trách nhiệm giáo dục, quản lý, rèn luyện, kiểm tra, giám sát đảng
viên; đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, sinh hoạt của chi bộ”(10).
Bên cạnh đó, Đại hội XIII của Đảng đặt ra yêu cầu nhiệm vụ cần
phải nâng cao chất lượng đảng viên; phát hiện, quy hoạch, bồi dưỡng, phát huy
vai trò những đảng viên ưu tú, có triển vọng, chuẩn bị nguồn cán bộ chủ chốt
các cấp; đẩy mạnh công tác phát triển đảng viên trong công nhân, trí thức và
doanh nhân; phát hiện, bồi dưỡng, kết nạp vào Đảng những thanh niên ưu tú trưởng
thành trong phong trào lao động, học tập, trong lực lượng vũ trang, tạo nguồn
cán bộ cho hệ thống chính trị các cấp.
Thứ sáu, tăng cường xây dựng Đảng về cán bộ các cấp, nhất là cấp
chiến lược và người đứng đầu.
Về yêu cầu xây dựng đội ngũ cán bộ, Đại hội XIII của Đảng xác định: “Tập trung xây
dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược đủ phẩm chất, năng lực và
uy tín, ngang tầm nhiệm vụ. Hoàn thiện thể chế, quy định về công tác cán bộ,
tiêu chuẩn chức danh, tiêu chí, cơ chế đánh giá cán bộ. Xây dựng đội ngũ cán
bộ, trước hết là người đứng đầu có bản lĩnh chính trị vững vàng, có đạo đức
trong sáng, năng lực nổi bật, dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm,
dám đổi mới sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn, thử thách, dám hành động vì lợi
ích chung, có uy tín cao và thực sự tiên phong, gương mẫu, là hạt nhân đoàn
kết”(11). Nội dung “dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách
nhiệm, dám đổi mới sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn, thử thách, dám hành
động vì lợi ích chung” là một nhận thức mới, một điểm nhấn của Đại hội XIII.
Về trách nhiệm của người đứng đầu và kiểm soát quyền lực trong
công tác cán bộ, Đại hội XIII của Đảng
xác định: “Xây dựng quy định về thẩm quyền, trách nhiệm của người đứng đầu
trong công tác cán bộ và quản lý cán bộ; thực hiện tốt quy định về kiểm soát
quyền lực trong công tác cán bộ, chống chạy chức, chạy quyền; xử lý nghiêm
minh, đồng bộ kỷ luật đảng, kỷ luật hành chính và xử lý bằng pháp luật đối với
cán bộ có vi phạm, kể cả khi đã chuyển công tác hoặc nghỉ hưu”(12).
Thứ bảy, tiếp tục nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác kiểm tra,
giám sát, kỷ luật đảng.
Về quy định, quy chế, Đại hội XIII của Đảng đề
ra phương hướng cần tiếp tục xây dựng, hoàn thiện các quy định, quy chế nhằm
giữ nghiêm kỷ luật, kỷ cương, nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả công tác
kiểm tra, giám sát; cải tiến, đổi mới phương pháp, quy trình, kỹ năng công tác
kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng bảo đảm khách quan, dân chủ, khoa học, đồng
bộ, thống nhất, thận trọng, chặt chẽ, khả thi, trong đó tập trung vào các cơ
chế, biện pháp chủ động phát hiện sớm để phòng ngừa, ngăn chặn khuyết điểm, vi
phạm của tổ chức đảng và đảng viên; có chế tài để phòng ngừa, xử lý nghiêm minh
các hành vi vi phạm kỷ luật đảng.
Về lãnh đạo, chỉ đạo, Đại hội XIII của Đảng nhấn mạnh cần đổi mới mạnh mẽ, nâng cao
chất lượng, hiệu lực, hiệu quả lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện công tác
kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng; công tác hướng dẫn, chỉ đạo của ủy ban
kiểm tra cấp trên đối với cấp ủy, tổ chức đảng, ủy ban kiểm tra cấp dưới trong
thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng.
Về phương pháp, Đại hội XIII của Đảng xác
định cần triển khai quyết liệt, thường xuyên, toàn diện, đồng bộ công tác kiểm
tra, giám sát, kỷ luật đảng, phục vụ thực hiện nhiệm vụ chính trị, xây dựng,
chỉnh đốn Đảng trong sạch, vững mạnh; tập trung kiểm tra, giám sát tổ chức
đảng, người đứng đầu, cán bộ chủ chốt ở những nơi dễ xảy ra vi phạm, nơi có
nhiều bức xúc nổi cộm, dư luận quan tâm; xử lý kịp thời, kiên quyết, triệt để,
đồng bộ, nghiêm minh các tổ chức đảng, đảng viên vi phạm; tăng cường quản lý,
kiểm tra, giám sát cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý chủ chốt
các cấp để kịp thời phát hiện, ngăn chặn từ xa, từ đầu, giải quyết từ sớm,
không để vi phạm nhỏ tích tụ thành sai phạm lớn, kéo dài và lan rộng; đẩy mạnh
kiểm tra, giám sát của tổ chức đảng cấp trên đối với cấp dưới.
Về việc phối hợp với các cơ quan, Đại hội XIII của Đảng xác định kết hợp chặt chẽ và nâng cao hiệu
quả công tác kiểm tra, giám sát của Đảng với giám sát, thanh tra, kiểm toán nhà
nước và điều tra, truy tố, xét xử của các cơ quan bảo vệ pháp luật; tăng cường
phối hợp giữa giám sát của Đảng với giám sát của Nhà nước và giám sát của Mặt
trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội để tăng cường sức mạnh
tổng hợp và nâng cao hiệu lực, hiệu quả giám sát, kiểm tra, tránh chồng chéo,
trùng lặp, lãng phí nguồn lực, không hiệu quả.
Về nội dung kiểm tra, giám sát và phát huy vai trò của nhân dân, Đại hội XIII của Đảng nhấn mạnh tăng cường
công tác kiểm tra, giám sát của các cơ quan tham mưu, giúp việc cấp ủy trong
việc thể chế hóa và thực hiện Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, các chủ
trương, nghị quyết, chỉ thị, quy định của Đảng; tăng cường kiểm tra, giám sát
công tác cán bộ, gắn với kiểm soát quyền lực, chống chạy chức, chạy quyền. Cần
phát huy vai trò giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các
tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân trong công tác kiểm tra, giám sát của
Đảng.
Thứ tám, thắt chặt hơn nữa mối quan hệ mật thiết giữa Đảng với
nhân dân, dựa vào nhân dân để xây dựng Đảng.
Về nhận thức,
Đại hội XIII của Đảng nhấn mạnh cần tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức,
hành động của các cấp ủy đảng, hệ thống chính trị về công tác dân vận; có cơ
chế phát huy vai trò của nhân dân tham gia xây dựng Đảng, hệ thống chính trị
trong sạch, vững mạnh trong tình hình mới.
Về phát huy vai trò của nhân dân, Đại hội XIII xác định: “Phát huy vai trò, sự tham gia của nhân
dân trong xây dựng, ban hành, tổ chức thực hiện các chủ trương, đường lối của
Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước trên cơ sở bảo đảm hài hòa lợi ích
giữa Nhà nước, doanh nghiệp và nhân dân, giữa các vùng, địa phương; quan tâm
đến các đối tượng yếu thế trong xã hội. Tiếp tục hoàn thiện, cụ thể hóa, thực
hiện tốt cơ chế “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ” và phương
châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”.
Tổ chức có hiệu quả, thực chất việc nhân dân tham gia giám sát, đánh giá hiệu
quả hoạt động của các tổ chức trong hệ thống chính trị; phẩm chất, năng lực của
đội ngũ cán bộ, đảng viên. Lấy kết quả công việc, sự hài lòng và tín nhiệm của
nhân dân làm tiêu chí quan trọng để đánh giá chất lượng tổ chức bộ máy và chất
lượng cán bộ, đảng viên”(13).
Thứ
chín, kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí.
Về nhiệm vụ, giải pháp chung, Đại hội XIII của Đảng xác định công tác phòng, chống tham nhũng,
lãng phí là một nhiệm vụ đặc biệt quan trọng trong công tác xây dựng, chỉnh đốn
Đảng, xây dựng, củng cố hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh. Vì vậy, Đảng
tiếp tục kiên quyết, kiên trì đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tham nhũng, lãng
phí, với quyết tâm chính trị cao hơn, hành động mạnh mẽ, triệt để hơn, hiệu quả
hơn; kết hợp chặt chẽ giữa tích cực phòng ngừa với chủ động phát hiện, xử lý
nghiêm minh, kịp thời những hành vi tham nhũng, lãng phí, bao che, dung túng,
tiếp tay cho tham nhũng, can thiệp, cản trở việc chống tham nhũng, lãng phí,
không có vùng cấm; phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và của
toàn dân; thực hiện đồng bộ các biện pháp chính trị, tư tưởng, tổ chức, hành
chính, kinh tế, hình sự; gắn phòng, chống tham nhũng, lãng phí với xây dựng,
chỉnh đốn Đảng, xây dựng, củng cố hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh,
củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
Để nâng cao nhận thức trong đội ngũ cán bộ, đảng viên, Đại hội
XIII của Đảng nhấn mạnh giải pháp đẩy mạnh, nâng cao hiệu quả công tác tuyên
truyền, giáo dục, tạo sự tự giác, thống nhất cao về ý chí và hành động trong
cán bộ, đảng viên và nhân dân về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, trước hết
là sự gương mẫu, quyết liệt của người đứng đầu cấp ủy, tổ chức, cơ quan, đơn
vị; kiên trì giáo dục, rèn luyện đức tính liêm khiết, xây dựng văn hóa tiết
kiệm, không tham nhũng, lãng phí trước hết trong cán bộ, đảng viên, công chức,
viên chức.
Đại hội XIII của Đảng đặc biệt chú trọng giải
pháp xây dựng, hoàn thiện các quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước về kinh
tế - xã hội, về kiểm tra, giám sát và phòng, chống tham nhũng, lãng phí, nhất
là các quy định về kiểm soát quyền lực, trách nhiệm của người đứng đầu, trách
nhiệm giải trình, bảo đảm dân chủ, công khai, minh bạch; cơ chế bảo vệ, khuyến
khích những người làm công tác kiểm tra, giám sát, phát hiện, xử lý tham nhũng
cũng như với người tố cáo, tích cực đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí, đồng
thời xử lý nghiêm những người lợi dụng chống tham nhũng, lãng phí để vu khống,
gây mất đoàn kết nội bộ; kiểm soát có hiệu quả tài sản, thu nhập của người có
chức vụ, quyền hạn, trước hết là cán bộ lãnh đạo, quản lý; thực hiện chế độ
thanh toán không dùng tiền mặt.
Để đấu tranh phòng, chống
tham nhũng hiệu quả, Đại hội XIII đặt ra phương hướng, giải pháp tăng cường
công tác kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử,
thi hành án, phát hiện sớm, xử lý nghiêm minh các vụ, việc, vụ án tham nhũng,
lãng phí; kiên quyết thu hồi tài sản tham nhũng; kịp thời xử lý, thay thế cán
bộ lãnh đạo, quản lý khi có biểu hiện tham nhũng, lãng phí; xử lý nghiêm những
cán bộ nhũng nhiễu, vòi vĩnh, gây phiền hà cho người dân, doanh nghiệp. Tiếp
tục kiện toàn tổ chức bộ máy, cán bộ, bảo đảm liêm chính, trong sạch, nâng cao
năng lực, hiệu quả hoạt động của các cơ quan, đơn vị có chức năng phòng, chống
tham nhũng và các cơ quan tham mưu cho cấp ủy lãnh đạo, chỉ đạo công tác phòng,
chống tham nhũng. Từng bước mở rộng phạm vi phòng, chống tham nhũng ngoài khu
vực nhà nước, mở rộng và nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế về phòng, chống tham
nhũng. Phát huy vai trò, trách nhiệm của các cơ quan và đại biểu dân cử, Mặt
trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội, nhân dân và cơ quan báo
chí - truyền thông, trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí; từ đó,
nâng cao hiệu quả phát hiện và xử lý tham nhũng, lãng phí.
Bên cạnh đó, Đại hội XIII của Đảng xác định cần
tiếp tục đẩy mạnh cải cách chính sách tiền lương, nâng cao thu nhập và có chính
sách nhà ở, bảo đảm cuộc sống để cán bộ, công chức, viên chức yên tâm công tác.
Thứ mười, tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương thức
lãnh đạo của Đảng trong điều kiện mới.
Đại hội XIII của Đảng khẳng định: “Tiếp tục cụ
thể hóa phương thức lãnh đạo của Đảng đã được xác định trong Cương lĩnh
xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (Bổ sung,
phát triển năm 2011) ở tất cả các cấp bằng những quy chế, quy định, quy trình
cụ thể và công khai để cán bộ, đảng viên và nhân dân biết, giám sát việc thực
hiện... Đẩy mạnh việc phân cấp, phân quyền gắn với kiểm tra, giám sát, kiểm
soát chặt chẽ việc thực hiện phân cấp, phân quyền, chống tha hóa quyền lực; có
cơ chế để các địa phương phát huy quyền chủ động, sáng tạo, gắn với đề cao
trách nhiệm, đồng thời bảo đảm sự lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý thống nhất của
Trung ương”(14).
Đại hội XIII của Đảng xác định cần phải đổi mới
phương pháp, phong cách, lề lối làm việc của các cơ quan lãnh đạo của Đảng từ
Trung ương tới cơ sở; xây dựng và thực hiện phong cách làm việc khoa học, tập
thể, dân chủ, trọng dân, gần dân, hiểu dân, vì dân, bám sát thực tiễn, cầu thị,
học hỏi, nói đi đôi với làm.
Vũ
Thanh Tùng