Trong thời gian qua, một số người tự xưng là “nhà nghiên cứu”, “nhà khoa học”, “nhà dân chủ” đã phát biểu trên một số tờ báo nước ngoài, trang mạng xã hội rằng “KTTT" và XHCN khác nhau như nước với lửa, như ngày với đêm, hoàn toàn đối lập nhau”; “KTTT là phủ định của XHCN và ngược lại”... Gần đây những người này lên diễn đàn “góp ý” vào dự thảo văn kiện Đại hội XIII của Đảng, cũng vẫn luận điệu ấy nhưng lại “bổ sung thêm vấn đề mang tính lý luận” rằng "KTTT định hướng XHCN là khái niệm mơ hồ” vì thế họ “kiến nghị không nên để cụm từ KTTT định hướng XHCN trong văn kiện Đại hội XIII”.
Họ “nghiên cứu” những gì nhưng xem họ
phát biểu thì những người có hiểu biết chút ít về kinh tế thì cũng cảm nhận
được sự mơ hồ của họ. Bởi lẽ KTTT là sản phẩm của văn minh nhân loại. Chủ nghĩa
tư bản đã lấy KTTT làm cơ sở cho sự tồn tại, vận động, phát triển của mình.
KTTT đã trải qua nhiều giai đoạn biến đổi thăng trầm, tiến hóa theo thời gian
cùng với sự phát triển của lực lượng sản xuất và các quan hệ kinh tế, dưới tác
động của cách mạng khoa học-kỹ thuật. Trong những năm gần đây, dựa theo những
nét khác biệt và tương đồng, người ta đã chia các mô hình kinh tế thị trường
đang vận hành trên thế giới thành nhiều nhóm, tiêu biểu là mô hình thể
chế KTTT tự do (Mỹ, Anh...); mô hình thể chế KTTT xã hội (Đức, Thụy Điển ...);
mô hình thể chế KTTT nhà nước phát triển (Nhật Bản, Hàn Quốc...); mô hình thể
chế KTTT định hướng XHCN như ở Việt Nam....
Ở Việt Nam, khái niệm KTTT định hướng
XHCN được chính thức sử dụng trong các văn kiện Đại hội IX của Đảng (tháng
4-2001); theo đó, “Đảng và Nhà nước ta chủ trương thực hiện nhất quán và lâu
dài chính sách phát triển kinh tế hàng hóa nhiều thành phần vận động theo cơ
chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng XHCN, đó chính là nền
KTTT định hướng XHCN”. Đại hội lần thứ XII của Đảng (tháng 1-2016) tiếp tục bổ
sung, phát triển: “Nền KTTT định hướng XHCN Việt Nam là nền kinh tế vận hành
đầy đủ, đồng bộ theo các quy luật của KTTT, đồng thời bảo đảm định hướng XHCN
phù hợp với từng giai đoạn phát triển của đất nước. Đó là nền KTTT hiện đại và
hội nhập quốc tế; có sự quản lý của Nhà nước pháp quyền XHCN”.
Trong Báo cáo Chính trị của Ban Chấp
hành Trung ương Đảng khóa XII trình Đại hội lần thứ XIII của Đảng tiếp tục làm
rõ thêm khái niệm KTTT định hướng XHCN là mô hình kinh tế tổng quát của nước ta
trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Đó là nền KTTT hiện đại, hội nhập
quốc tế, vận hành đầy đủ, đồng bộ theo các quy luật của KTTT, có sự quản lý của
Nhà nước pháp quyền XHCN do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo; bảo đảm định hướng
XHCN vì mục tiêu "dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh"
phù hợp với từng giai đoạn phát triển của đất nước. Nền KTTT định hướng XHCN
Việt Nam có nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế, trong đó: Kinh tế
nhà nước giữ vai trò chủ đạo; kinh tế tập thể, kinh tế hợp tác không ngừng được
củng cố, phát triển; kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng; kinh tế có vốn
đầu tư nước ngoài ngày càng được khuyến khích phát triển. Vậy không thể
coi “KTTT định hướng XHCN” là khái niệm mơ hồ. Cũng phải nói thêm rằng, trong
thời gian gần đây ở các nước tư bản phát triển, dù ở mức độ khác nhau, nhưng
KTTT đều có định hướng xã hội. Đây là xu hướng tiến bộ, là những mầm mống của
CNXH trong lòng chủ nghĩa tư bản. Do tính chất của thời đại, một nước kinh tế
chưa phát triển, chưa qua giai đoạn phát triển TBCN, cũng có thể quá độ lên
CNXH. Kinh tế thị trường định hướng XHCN là mô hình kinh tế trong thời kỳ quá
độ lên CNXH ở những nước này, sử dụng cả KTTT và cả kinh tế TBCN để xây dựng
nền tảng cơ sở vật chất cho CNXH.
Kinh tế thế giới năm 2020 trong “bầu
trời u ám”, Việt Nam nổi lên như một điểm sáng đáng ghi nhận và tự hào. Với
tổng sản phẩm trong nước (GDP) năm 2020 tăng 2,91% so với năm trước, Việt Nam
thuộc nhóm nước có tăng trưởng cao nhất thế giới. Trong bối cảnh đại dịch
Covid-19 và thiên tai gây hậu quả nặng nề thì đây là thành công lớn của Việt
Nam. Lý giải nguyên nhân dẫn đến thành công này, nhiều chuyên gia kinh tế cho
rằng, có nguyên nhân quan trọng từ mô hình thể chế KTTT định hướng XHCN. Mô
hình này tỏ rõ hiệu quả về khả năng tự chủ, tự cường, phản ứng chính sách và
phản ứng thị trường đồng bộ. Cùng với đó là sức chống chịu và thành công trong
việc kiểm soát sự lây lan của dịch Covid-19. Với nguyên tắc quyền lực Nhà nước
là tập trung, thống nhất đã giúp cho chính quyền Trung ương có đủ sức mạnh và
có đủ thẩm quyền để ban hành quyết định nhanh chóng cho toàn hệ thống. Đây là
một ưu thế rất lớn trong cuộc chiến chống dịch khi chính quyền Trung ương được
điều hành bởi những người có năng lực và quyết đoán. Mô hình phân quyền của một
số nước cho thấy việc ban hành các quyết định cần thiết đã bị chậm trễ hơn
nhiều. Mà chậm một ngày thôi dịch bệnh đã có thể lây lan ra cộng đồng và vượt
tầm kiểm soát. Chấp nhận hy sinh một số lợi ích kinh tế để bảo vệ sức khỏe,
tính mạng của nhân dân là quan điểm nhất quán của Chính phủ Việt Nam. “Chúng ta
đã thảo luận, cơ bản thống nhất: Chống dịch đồng bộ, quyết liệt để bảo vệ sức
khỏe, tính mạng của nhân dân là nhiệm vụ hàng đầu nhưng phải thúc đẩy, giữ vững
phát triển kinh tế, giữ ổn định xã hội, kinh tế vĩ mô, bảo đảm quốc phòng, an
ninh”-Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã phát biểu như vậy tại phiên họp thường kỳ
của Chính phủ tháng 1-2020. Có thể nói thể chế KTTT định hướng XHCN đã là cơ sở
để Việt Nam hoàn thành mục tiêu “kép”, vừa phòng, chống dịch thành công, vừa
tập trung nguồn lực phát triển kinh tế. Định hướng XHCN của nền KTTT được bảo
đảm bởi vai trò quản lý của Nhà nước pháp quyền XHCN do Đảng Cộng sản Việt Nam
lãnh đạo, được thể hiện ở hệ thống pháp luật, chính sách, các chiến lược, quy
hoạch, kế hoạch để tạo ra môi trường kinh doanh công khai, minh bạch, thuận
lợi, tạo động lực phát triển kinh tế nhanh, bền vững. BBC, hãng thông tấn xã
quốc gia của Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland ngày 12-1-2021 đã khẳng
định: “Việt Nam đã xử lý kiên quyết, chặt chẽ và ngay từ đầu với đại dịch
Covid-19, nhờ đó hạn chế thiệt hại ở mức thấp nhất. Như là một thắng lợi kép,
Việt Nam đã phát triển kinh tế trở lại trong khi thế giới còn đầy rẫy khó khăn.
Kết quả là, Việt Nam vượt qua Singapore và Malaysia để vào tốp 4 nền kinh tế
hàng đầu Đông Nam Á, thậm chí Quỹ Tiền tệ quốc tế còn cho rằng Việt Nam đã ở
trong tốp 3, vượt qua Philippines về mức độ thịnh vượng, và cả về tổng sản phẩm
quốc nội thu nhập tính theo đầu người... Trung tâm Nghiên cứu kinh tế Nhật Bản
(JCER) còn dự báo với khả năng hồi phục và bật dậy nhanh chóng sau dịch
Covid-19, Việt Nam sẽ trở thành nước có thu nhập trung bình cao vào năm 2023 và
là nền kinh tế lớn thứ hai Đông Nam Á sau Indonesia vào năm 2035. Cũng là thời
điểm Việt Nam sẽ vượt qua Đài Loan, theo JCER. Đấy không phải là sự so sánh quá
lạc quan. Điều mà chúng tôi thấy được là Việt Nam đã không bị hụt hơi do hoàn
cảnh và đó là tin tốt đối với một nền kinh tế vốn và vẫn còn đang ở trình độ
thấp”. Nhờ phát triển KTTT định hướng XHCN mà từ một nền kinh tế nông nghiệp,
lạc hậu, quy mô nhỏ bé, với GDP chỉ 14 tỷ USD và GDP bình quân đầu người chỉ
khoảng 250USD trong những năm đầu đổi mới, Việt Nam đã thoát khỏi tình trạng
đói nghèo, chuyển sang thực hiện và đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nước. Kinh tế vĩ mô ngày càng ổn định, lạm phát được kiểm soát ở mức thấp, các
cân đối lớn của nền kinh tế được cải thiện đáng kể. Chất lượng tăng trưởng được
cải thiện. Thị trường tiền tệ, ngoại hối cơ bản ổn định. Tỷ trọng giá trị xuất
khẩu sản phẩm công nghệ cao trong tổng giá trị xuất khẩu hàng hóa tăng từ 19%
năm 2010 lên khoảng 50% năm 2020. Đóng góp của năng suất các nhân tố tổng hợp
(TFP) vào tăng trưởng tính chung 10 năm 2011-2020 đạt 39,0%. Tốc độ tăng năng
suất lao động bình quân giai đoạn 2016-2020 là 5,8%/năm. Lạm phát cơ bản giảm
từ 13,6% năm 2011 xuống khoảng 2,5% năm 2020. Tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu
hàng hóa tăng 3,6 lần, từ 157,1 tỷ USD năm 2010 lên 543,9 tỷ USD năm 2020...
Những nhận định đánh giá của các tổ chức quốc tế, cơ quan thông tấn quốc tế và
các con số thống kê nói trên đã minh chứng cho hiệu quả của việc phát triển
KTTT định hướng XHCN của Việt Nam và khẳng định “lời khuyên” của những người
muốn Việt Nam đi chệch đường là không có cơ sở về thực tiễn.
N.T.V
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét