ĐẤU TRANH CHỐNG CHỦ NGHĨA CƠ HỘI, XÉT LẠI TRONG LÝ LUẬN TRIẾT HỌC HIỆN NAY

                                                                                                     Linh Long

          Đấu tranh chống chủ nghĩa cơ hội, xét lại nói chung và trong lý luận triết học nói riêng là một vấn đề có tính quy luật phát triển triết học mácxít. Ở nước ta hiện nay, những hậu thuẫn cả bên trong và bên ngoài cho nảy sinh, phát triển và sự chống phá của chủ nghĩa cơ hội, xét lại rất lớn. Do đó, vấn đề đấu tranh chống chủ nghĩa cơ hội, xét lại đang nổi lên có tính chất cấp bách hiện nay, nó liên quan trực tiếp đến sự sống còn của dân tộc, chế độ chính trị, sự lãnh đạo của Đảng và sự trường tồn của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh.

Chủ nghĩa cơ hội, xét lại xuất hiện trong lịch sử gắn liền với tiến trình phát triển của chủ nghĩa Mác - Lênin. Chủ nghĩa cơ hội, xét lại bắt nguồn từ những tiền đề tư tưởng khác nhau, nhưng có thể khái quát trên một số hướng cơ bản như sau: Một là, chủ nghĩa cơ hội, xét lại sinh ra từ chủ nghĩa duy tâm, siêu hình bị các nhà lý luận mácxít phê phán, bóc trần bản chất và họ tìm đến một hướng, một hình thức chống phá mới là cải lương thỏa hiệp. Hai là, một số những nhà lý luận đã từng là nhà mácxít, nhưng không giữ vững bản lĩnh chính trị, tự sa ngã hoặc bị giai cấp tư sản mua chuộc và phản bội lại tư tưởng các nhà kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin. Ba là, chủ nghĩa cơ hội, xét lại là hệ thống các quan điểm của giai cấp tiểu tư sản gắn với xu hướng cải lương, thỏa hiệp ngay từ đầu và cuối cùng cũng đến với tư tưởng giai cấp tư sản chống lại chủ nghĩa Mác - Lênin. Trong quá trình phát triển lý luận triết học của mình, các nhà kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin liên tục phải đấu tranh chống chủ nghĩa cơ hội, xét lại và đã giành những thắng lợi rực rỡ. Tuy nhiên, tư tưởng của chủ nghĩa cơ hội, xét lại vẫn còn mần mống và phát triển với các sắc thái khác nhau cho đến ngày nay.

Đấu tranh chống chủ nghĩa cơ hội, xét lại trong lý luận triết học là hoạt động khoa học, cách mạng ở phương diện thế giới quan, phương pháp luận. Để có thể giành thắng lợi trong đấu tranh chống chủ nghĩa cơ hội, xét lại trong lý luận triết học cần tiếp cận đúng góc độ, vạch chỉ và luận chứng một cách khoa học những cơ sở hình thành, xu hướng phát triển, cách thức chống phá, tính chất phản động về chính trị. Theo đó, có thể tiếp cận vấn đề này ở một số nội dung cơ bản sau:

Đấu tranh chống chủ nghĩa cơ hội, xét lại trong lý luận triết học là quá trình vạch ra, phê phán tính chất duy tâm, siêu hình và phản động về chính trị hiện nay.

Mục đích cơ bản của chủ nghĩa cơ hội, xét lại là chống lại chủ nghĩa Mác - Lênin cả về mặt khoa học và về mặt chính trị. Ở phương diện tiếp cận này phải chỉ ra được thế giới quan duy tâm, phương pháp siêu hình và sự phản động về chính trị của chủ nghĩa cơ hội, xét lại có căn cứ khoa học.

So với các thế lực chống phá khác, chủ nghĩa cơ hội, xét lại luôn tìm cách ẩn dấu duy tâm, siêu hình và phản động chính trị một cách tinh vi khó nhận thấy, thậm chí còn là giả danh mácxít. Hướng tập trung của đấu tranh chống chủ nghĩa cơ hội, xét lại hiện nay là phải vạch rõ sự trá hình, ẩn dấu duy tâm, siêu hình và phản động về chính trị của nó. Cần đứng vững trên lập trường triết học mácxít và bản lĩnh chính trị Đảng Cộng sản để có cơ sở và thái độ đúng đối với đấu tranh phê phán chủ nghĩa cơ hội, xét lại hiện nay. V.I. Lênin khẳng định: “…không có một lập trường chính trị đúng thì một giai cấp nhất định nào đó, không thể nào giữ vững được sự thống trị của mình và do đó, cũng không thể nào hoàn thành được nhiệm vụ của mình trong lĩnh vực sản xuất”[1].

Trên cơ sở đó, xác định một cách cụ thể tiêu chí nhận biết bản chất chủ nghĩa cơ hội, xét lại hiện nay có tính khoa học. Trong sự nghiệp của mình, V.I. Lênin đã khái quát tiêu chí đó là: “Kẻ nào chỉ thừa nhận đấu tranh giai cấp không thôi, thì kẻ đó vẫn vẫn chưa phải là một người mác - xít, kẻ ấy có thể vẫn chưa thoát ra khỏi khuôn khổ tư tưởng tư sản và chính trị tư sản. Đóng khung chủ nghĩa Mác trong thuyết đấu tranh giai cấp là cắt xén, xuyên tạc chủ nghĩa Mác, thu nó lại thành cái mà giai cấp tư sản có thể chấp nhận được. Chỉ người nào mở rộng việc thừa nhận đấu tranh giai cấp đến mức thừa nhận chuyên chính vô sản thì mới là người mác xít…. Chính phải dùng viên đá thử vàng ấy mà thử thách sự hiểu biết thật sự và thừa nhận thật sự chủ nghĩa Mác”[2]. Tiêu chí trong tư tưởng của V. I. Lênin nổi lên hai mặt của một vấn đề thống nhất với nhau, một là, ở mặt tri thức, hai là ở mặt lập trường chính trị cách mạng. Hiện nay, tiêu chí ấy phải được cụ thể hóa là: khẳng định sự độc tôn lãnh đạo của Đảng đối với thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh; thừa nhận Đảng lấy chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động; giữ vững định hướng XHCN trong kinh tế thị trường; thực hiện đại đoàn kết toàn dân tộc… là hoàn toàn đúng đắn. Tất cả những quan điểm trái với những nội dung trên đều phải được xem xét và phê phán.

Qua những tiêu chí trên chúng ta có thể nhận biết được những quan điểm của chủ nghĩa cơ hội, xét lại hiện nay. Vôncôgônốp, nhà triết học mácxít thời Liên Xô và hiện nay tuyên bố: trên đời này còn có những giá trị chung của nhân loại cao quý hơn, gần gũi hơn, đáng trân trọng hơn những định đề giai cấp. Hoặc, một số trí thức người Việt Nam như Hoàng Minh Chính, Hà Sỹ Phu, Bùi Tín, v.v. là những người có tri thức, thậm chí họ là những người có hiểu biết khá sâu sắc về chủ nghĩa Mác - Lênin, nhưng do phản động về chính trị, nên họ rơi vào chủ nghĩa cơ hội xét lại. Đây là biểu hiện mới của chủ nghĩa cơ hội, xét lại trong lịch sử mà đại biểu là Lát xan, E. Becstanh, C. Cauxky, v.v..

Phải khái quát và luận giải từ tính hiện thực về sự phát triển thiên lệch tri thức khoa học cụ thể làm hạn chế sức mạnh đấu tranh, phê phán chủ nghĩa cơ hội, xét lại ở nước ta hiện nay. Thế hệ trẻ hiện nay bị cuốn hút vào tri thức các khoa học ứng dụng, khoa học cụ thể, khoa học liên quan trực tiếp đến ngành nghề có thu nhập cao. Vị thế tri thức khoa học cơ bản, khoa học triết học đang bị xem nhẹ trong đời sống tinh thần xã hội. Hiện thực đó đã phản ánh một biểu hiện của tính cơ hội ở mặt tri thức, thiếu tính toàn diện. Khi xã hội quá đề cao tri thức khoa học cụ thể, tri thức khoa học ứng dụng thì cũng tạo đà cho tư tưởng thực dụng phát triển và mở đường cho sự nảy sinh, xâm nhập tư tưởng cơ hội và cũng dễ tiếp tay cho sự xét lại chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. 

Phải bắt đầu từ khôi phục, chấn hưng lại vị thế của khoa học cơ bản, khoa học triết học thì mới ngăn chặn được từ gốc nảy sinh và xâm nhập tư tưởng của chủ nghĩa cơ hội, xét lại vào trong đời sống tinh thần xã hội hiện nay. C. Mác chỉ rõ: “Do đó, vấn đề là làm cho khoa học xã hội, nghĩa là toàn bộ những khoa học được gọi là khoa học lịch sử và triết học, phù hợp với cơ sở duy vật chủ nghĩa và xây dựng lại khoa học xã hội phù hợp với cơ sở đó”[3].

Chấn hưng vị thế khoa học triết học và khoa học cơ bản phải bằng sức thuyết phục, sự tôn vinh và cả biện pháp hành chính. Không nên chỉ dựa vào ý kiến của người học để thu hẹp thời gian cũng như nội dung triết học Mác - Lênin, khoa học cơ bản trong hệ thống chương trình đào tạo hiện nay. Bất cứ giai cấp nào lên nắm quyền thống trị, đặc biệt giai cấp tư sản đều có biện pháp cưỡng bức, bắt các giai cấp khác phải tiếp nhận hệ tư tưởng của nó. Ở nước ta cũng phải có quy định có tính pháp quy cho nâng cao vị thế của tri thức khoa học cơ bản, tri thức triết học để nó tương xứng với vị trí, vai trò đối với nâng cao dân trí hiện nay. Giải quyết này sẽ phát triển thế giới quan duy vật, phương pháp luận biện chứng, mở rộng lực lượng trong đấu tranh chống tư tưởng duy tâm, siêu hình của chủ nghĩa cơ hội, xét lại hiện nay.

Đấu tranh chống chủ nghĩa cơ hội, xét lại trong triết học là phải chỉ ra, khái quát tầm lý luận về tính chất phi lô gích ở phương pháp suy luận, lập luận của nó hiện nay.

Thuật ngụy biện là nhân tố quan trọng trong phương pháp của chủ nghĩa cơ hội, xét lại chống phá chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Khái quát tầm lý luận ở phương diện này là chỉ rõ chủ nghĩa cơ hội, xét lại bao giờ cũng phải che dấu được mục đích, bản chất phản khoa học, phản động, cho nên chúng không thể dùng phương pháp chứng minh khoa học, mà phải dùng thuật ngụy biện. Để tạo ra cái vẻ khoa học, tính cách mạng trong lý luận của mình, những người theo chủ nghĩa cơ hội, xét lại bắt buộc phải vi phạm lỗi lôgíc trong quá trình suy luận, lập luận. Chúng thường cắt xén một điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin làm cho nó không đúng với bản chất, tinh thần mácxít làm tiền đề và cho kết quả suy luận sai lầm, phản động. Chúng dùng các mánh khóe đánh tráo mệnh đề hoặc dựa vào những cái ngẫu nhiên, cái giống nhau bề ngoài để vận dụng vào một lĩnh vực, điều kiện, hoàn cảnh khác và cho kết luận theo ý đồ chính trị của giai cấp tư sản. Bên cạnh chỉ ra sự xuyên tạc, cắt xén, v.v. còn phải làm rõ luận điểm có tính cách mạng của mình ở từng nội dung cụ thể thì mới có tính khoa học, cách mạng và thuyết phục. Trong phê phán quan điểm cơ hội, xét lại của Ơ. Đuyrinh, Ph. Ăng ghen đã phải dùng phương pháp là lần theo dấu vết, bước chân của ông ta để vạch chỉ từng lỗi lôgíc trong suy luận, lập luận để chứng minh tính chất phản khoa học, phản động trong đó. Trong tác phẩm “Nhà nước và cách mạng”, V. I. Lênin đã phải trích dẫn cụ thể luận điểm của Ph. Ăngghen và của các nhà lý luận phái Dân túy để chỉ ra sự cắn xén, xuyên tạc của chúng.

Vẫn cái kiểu ấy, hiện nay chúng dựa vào sự sụp đổ của các nước XHCN ở Đông Âu và Liên Xô để cho rằng, CNXH chỉ là một quái thai, còn CNTB mới là đỉnh cao nhất của lịch sử; chúng mượn Mác về luận điểm kinh tế quyết định chính trị và suy luận một cách máy móc là, kinh tế thị trường phải đa nguyên về chính trị, đa đảng đối lập. Chúng cho rằng kinh tế thị trường thì phải tư nhân hóa hoàn toàn tư liệu sản xuất và không có định hướng XHCN, quản lý của nhà nước; chúng đưa ra quan niệm dân chủ gắn với tự do chung chung, lờ nội dung giai cấp để cho rằng sự lãnh đạo độc tôn của Đảng ta là không có dân chủ, chỉ có độc quyền, v.v. và v.v..

Đấu tranh chống chủ nghĩa cơ hội, xét lại phải tìm ra, luận chứng khoa học sự vi phạm lỗi lô gích trong các bước suy luận, vận dụng đó thì phê phán mới có sức thuyết phục về khoa học. Chúng ta thấy rằng, mỗi sự suy luận trên đã tước bỏ nội dung, tinh thần biện chứng duy vật trong đó. Đối với các nhà kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin không bao giờ xém xét có tính một chiều, phiến diện, bên cạnh khẳng định vai trò của kinh tế… đều làm rõ tính độc lập tương đối của mặt khác trong tính chỉnh thể.

Ở nước ta hiện nay, xuất hiện một số người lợi dụng vấn đề dân chủ, tự xây dựng Hiến pháp đòi Nhà nước ta sử dụng; tùy tiện đòi hỏi hủy bỏ Điều 4 trong Hiến pháp quy định về sự lãnh đạo của Đảng đối với toàn xã hội và hệ thống chính trị. Họ đã cố tình quên rằng, xây dựng Hiến pháp thuộc chức năng của cơ quan đại biểu quyền lực cao nhất của nhân dân là Quốc hội do dân bầu ra một cách hợp hiến. Hơn nữa việc lập pháp hóa sự lãnh đạo của Đảng là tất yếu của một nhà nước pháp quyền XHCN. Toàn bộ những hành vi của chúng đã mắc vào một lỗi là cắt xén cơ sở pháp lý cho xây dựng, sửa đối Hiến pháp. Hơn nữa, xây dựng, sửa đổi Hiến pháp đang được toàn Đảng, toàn, toàn quân phát huy dân chủ sâu rộng thì họ tự tách ra, đứng trên toàn dân một cái quyền không đúng với pháp luật và cũng không khoa học.

Đấu tranh chống chủ nghĩa cơ hội, xét lại trong lý luận triết học là phải luận giải sai lầm từ thế giới quan, phương pháp luận của quan điểm về giải thể, hòa đồng hệ tư tưởng hiện nay. Có thể tiếp cận ở nhiều hướng khác nhau, nhưng chủ yếu là chúng lợi dụng xu thế mở cửa, giao lưu, hội nhập văn hóa có tính toàn cầu hiện nay. Từ xu thế này làm tiền đề cho suy luận là sẽ đến sự hòa đồng về văn hóa, xóa bỏ nội dung dân tộc, giai cấp trong văn hóa và đi đến hòa đồng hệ tư tưởng, giải thể hệ tư tưởng. Phải chỉ ra, luận chứng khoa học về cách suy luận đó là không khoa học. Bởi vì, sự phát triển về văn hóa không đơn tuyến như văn minh (trình độ phát triển lực lượng sản xuất). Quy luật phát triển văn hóa không chỉ tiến lên cùng với sự thay thế các hình thái kinh tế - xã hội, mà còn giữ lại những gì bản sắc văn hóa dân tộc với nội dung giai cấp tiên tiến. Hai xu hướng đó không loại trừ nhau, mà thống nhất với nhau trong quá trình phát triển. Trong thời đại còn giai cấp, còn dân tộc và đấu tranh giai cấp thì hệ tư tưởng không thể mất bản chất giai cấp. Tuy nhiên, vấn đề này trong xu thế mở cửa, giao lưu hội nhập về văn hóa thì cũng có tính hai mặt tích cực và tiêu cực. Tích cực là tạo cơ hội cho mỗi dân tộc có thể tiếp thu những tinh hoa văn hóa của dân tộc khác trong làm giàu giá trị văn hóa của mình. Tiêu cực của xu hướng này là dễ làm cho văn hóa của một dân tộc thành bản sao của văn hóa của dân tộc khác. Nhìn nhận quá trình này như vậy thì mới khách quan và biện chứng. Suy luận đơn thuần theo hướng tiêu cực và rút ra kết luận về chính trị có tính siêu hình theo kiểu của chủ nghĩa cơ hội, xét lại là khiên cưỡng, thể hiện sự biện hộ cho chính trị tư sản.

Một số quan điểm còn cho rằng, chủ nghĩa Mác, triết học Mác ra đời từ giữa thế kỷ XIX thì hiện nay đã lỗi thời và không còn giá trị. Phê phán luận điểm này phải chỉ ra tính chủ quan trong đánh giá giá trị tri thức khoa học. Bằng các dẫn chứng lịch sử và bằng lập luận khoa học chứng minh giá trị của một học thuyết không thể căn cứ vào thời gian ra đời, mà quan trọng là sự khái quát, phản ánh đúng hiện thực khách quan. Tinh thần của phép biện chứng duy vật; quan niệm về tính thống nhất vật chất của thế giới; sự khái quát về sự phát triển của các hình thái kinh tế - xã hội; luận điểm về con người phải có ăn, mặc và các phương tiện vật chất mới tồn tại và sau đó mới hoạt động ở các lĩnh vực khác, v.v. thì không thể lạc hậu bởi thời gian và không thể thay thế. Với cách lý giải như vậy thì mới làm cho quan điểm xuyên tạc, phủ nhận giá trị triết học Mác - Lênin theo cách ấy là không có căn cứ, không có sức thuyết phục.

Đấu tranh chống chủ nghĩa cơ hội hiện nay là phải vạch rõ và phản bác  bản chất phản khoa học, phản động được ẩn chứa ở các hình thức tưởng như nhân đạo, nhân văn của các thế lực thù địch. Chúng ca ngợi dân chủ  phương Tây; chúng rêu rao về nhân đạo, nhân quyền kèm theo những viện trợ nhân đạo, giáo dục, y tế,… Phê phán chủ nghĩa cơ hội, xét lại hiện nay cần quán triệt tư tưởng của V. I. Lênin về: “Chừng nào người ta chưa phân biệt được lợi ích của giai cấp này hay giai cấp khác ẩn đằng sau bất kỳ câu nói, những lời tuyên bố và những hứa hẹn có tính chất đạo đức, tôn giáo, chính trị và xã hội thì trước sau bao giờ người đó vẫn là kẻ ngốc nghếch bị người khác lừa bịp và tự lừa bịp mình về chính trị”[4]. Cần hiểu rằng, đối với giai cấp tư sản không bao giờ từ bỏ ý đồ chống phá cách mạng. Do đó, để không ngộ nhận với mỗi lời tuyên bố về dân chủ, nhân quyền, tự do, nhân đạo của chúng, cần luận giải từ tầng sâu của thực chất tự do, dân chủ, nhân quyền đang ẩn chứa những nội dung phản khoa học, phản động trong đó trong đấu tranh chống lại loại quan điểm này.

Đấu tranh chống chủ nghĩa cơ hội, xét lại trong lý luận triết học không chỉ phải làm rõ chân tướng cải lương, thỏa hiệp, biện hộ cho chính trị tư sản, mà còn phải luận chứng có căn cớ khoa học. Lý thuyết của Alvin Toffler về lịch sử phát triển nhân loại diễn ra bằng cách thay thế các nền văn minh (Văn minh nông nghiệp - Văn minh công nghiệp - Văn minh tin học, hậu công nghiệp) là một điển hình. Phê phán loại quan điểm này phải chỉ ra mục đích cơ bản là hạ thấp, phủ nhận nội dung, giá trị học thuyết Hình thái kinh tế - xã hội, biện hộ cho sự tồn tại CNTB. Phải vận dụng phương pháp tiếp cận, nội dung cơ bản, tinh thần biện chứng của lý luận Hình thái kinh tế - xã hội để chứng minh sai lầm trong quan điểm của nó. Alvin Toffler đã quy tiến trình phát triển của xã hội với tính cách của một chỉnh thể thống nhất biện chứng từ nhiều nhân tố cấu thành của một hình thái kinh tế - xã hội vào một yêu tố là lực lượng sản xuất. Từ tính chất siêu hình đó đi đến tính cơ hội, xét lại là phủ nhận lý luận hình thái kinh tế - xã hội, biện hộ cho tồn tại CNTB, chống lại cách mạng XHCN.

Con đường phát triển củ chủ nghĩa cơ hội, xét lại vẫn theo quy luật chung của lịch sử, bản chất vẫn là thế giới quan tâm, phương pháp siêu hình phi lô gích và cải lương, thỏa hiệp với chính trị tư sản. Chỉ có khác là hiện nay được ngụy trang mới, với những tiền đề xuất phát cho chống phá cách mạng mới. Đấu tranh chống chủ nghĩa cơ hội, xét lại đòi hỏi sự kiên trì, bền bỉ, đồng thời phải bằng tri tuệ, bằng phương pháp khoa học và sự đoàn kết nhất trí của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta. Mặc dù đấu tranh chống chủ nghĩa cơ hội, xét lại ở nước ta hiện nay rất gay go, phức tạp, nhưng chúng ta hoàn toàn tin tưởng vào thắng lợi cuối cùng vì tính chất phản khoa học, phản động của nó không thể tiếp tục che dấu, lừa bịp mãi được./.