QUÁN TRIỆT TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ CÔNG TÁC DÂN VẬN TRONG THƯ GỬI HỘI NGHỊ CHÍNH TRỊ VIÊN TOÀN QUỐC VÀO TIẾN HÀNH CÔNG TÁC DÂN VẬN CỦA QUÂN ĐỘI TRONG TÌNH HÌNH MỚI

Cuối năm 1947, đầu năm 1948, cuộc kháng chiến của nhân dân ta chuyển sang một giai đoạn mới: giai đoạn đấu tranh giằng co quyết liệt giữa ta và địch. Sau chiến thắng Việt Bắc (thu đông 1947) tương quan so sánh lực lượng giữa ta và địch đã chuyển biến. Giặc Pháp ngày càng khó khăn và suy yếu, không thể dễ dàng tung lực lượng ra để chiếm đất, chiếm dân. Thế và lực của ta ngày một mạnh lên, tuy nhiên cuộc kháng chiến vẫn còn rất cam go vì thực dân Pháp điên cuồng phản công giành quyền kiểm soát các địa bàn trọng yếu trên các chiến trường. Trước tình hình đó, theo chỉ thị của Trung ương Đảng, Trung ương Quân ủy và Bộ Tổng chỉ huy triệu tập Hội nghị chính trị viên toàn quốc lần thứ hai để đáp ứng yêu cầu tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, hiệu lực công tác chính trị trong Quân đội, nâng cao chất lượng mọi mặt của Quân đội.

Hội nghị chính trị viên toàn quốc lần thứ hai diễn ra từ ngày 06 đến 11 tháng 3 năm 1948 tại Việt Bắc gồm các chính trị ủy viên khu, chính trị viên trung đoàn, dưới sự chủ trì của đồng chí Võ Nguyên Giáp, Bí thư Trung ương Quân ủy, Tổng Chỉ huy và đồng chí Văn Tiến Dũng, Cục trưởng Cục Chính trị. Hội nghị vinh dự được nhận Thư của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Trong Thư, Người chỉ ra những vấn đề căn bản về vị trí, vai trò, nhiệm vụ, phương pháp, tác phong công tác của chính trị viên. Về nhiệm vụ của chính trị viên, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Vô luận ở cấp bậc nào, chính trị viên có ba nhiệm vụ chính: đối với bộ đội, đối với nhân dân, đối với quân địch”⁽¹⁾

Bài viết này chỉ góp phần luận giải rõ hơn tư tưởng Hồ Chí Minh về nhiệm vụ của chính trị viên “đối với nhân dân” hay nói cách khác chính là nhiệm vụ của chính trị viên trong tiến hành công tác dân vận. Trong Thư, Người chỉ rõ: “Đối với nhân dân, nhân dân là nền tảng, là cha mẹ của bộ đội. Chính trị viên phải làm cho dân tin, dân phục, dân yêu bộ đội. Phải làm sao cho bộ đội được dân tin, dân phục, dân yêu. Muốn như thế, thì phải đốc thúc bộ đội siêng giúp dân, hăng đánh giặc.” ⁽²⁾ Phần nói về nhiệm vụ của chính trị viên “đối với nhân dân” rất ngắn gọn (chưa đầy bốn dòng) nhưng toát lên những tư tưởng rất quan trọng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về công tác dân vận và nhiệm vụ của chính trị viên trong tiến hành công tác dân vận, được tập trung biểu hiện ở một số vấn đề sau:

1. Chủ tịch Hồ Chí Minh đề cao vị trí, vai trò, tầm quan trọng của nhân dân đối với sự nghiệp cách mạng nói chung và đối với Quân đội nói riêng.

Hồ Chí Minh kế thừa quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng truyền thống dân tộc về vai trò của quần chúng nhân dân: cách mạng là sự nghiệp của quần chúng, quần chúng nhân dân là chủ nhân chân chính sáng tạo ra lịch sử; “đẩy thuyền cũng là dân mà lật thuyền cũng là dân”... Trong suốt cuộc đời mình, Người luôn thấu suốt quan điểm: trong mối quan hệ giữa quần chúng nhân dân và cá nhân lãnh tụ thì quần chúng nhân dân giữ vai trò quyết định tiến trình phát triển của lịch sử. Hồ Chí Minh khẳng định: “Dân khí mạnh thì không quân lính nào, súng ống nào chống lại nổi” ⁽³⁾; “Lực lượng của dân rất to, việc dân vận rất quan trọng. Dân vận kém thì việc gì cũng kém, dân vận khéo thì việc gì cũng thành công” ⁽⁴⁾. Trong Thư gửi Hội nghị chính trị viên, Người nhấn mạnh và làm sâu sắc hơn vai trò của nhân dân trong mối tương quan với bộ đội: “nhân dân là nền tảng, là cha mẹ của bộ đội”. Như vậy, theo Hồ Chí Minh, Quân đội ta từ nhân dân mà ra, gắn bó máu thịt với nhân dân, mối quan hệ giữa nhân dân và bộ đội là mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái. Do đó, Người thường xuyên nhắc nhở bộ đội phải “trung với Đảng” và phải“hiếu với dân”.

2. Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ ra mục tiêu, nhiệm vụ của công tác dân vận trong Quân đội.

Trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn coi trọng công tác vận động quần chúng, xây dựng mối quan hệ gắn bó máu thịt giữa Đảng với nhân dân, Quân đội với nhân dân, coi đó là vấn đề có ý nghĩa chiến lược, đảm bảo cho sự thắng lợi của sự nghiệp cách mạng. Trong Thư, mục tiêu, nhiệm vụ của công tác dân vận trong Quân đội được diễn đạt khái quát, cô đọng nhưng rất đầy đủ, toàn diện: “... phải làm cho dân tin, dân phục, dân yêu bộ đội. Phải làm sao cho bộ đội được dân tin, dân phục, dân yêu.” ⁽⁵⁾ Thực tiễn lịch sử chứng minh, ở đâu, khi nào quân đội được nhân dân “tin”, “phục”, “yêu”, ủng hộ, giúp đỡ hết lòng thì ở đó, khi đó quân đội mới hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ; ngược lại ở đâu, khi nào quân đội không giữ được mối liện hệ chặt chẽ với nhân dân, xa rời nhân dân, thiếu tôn trọng nhân dân thì ở đó, khi đó quân đội không thể hoàn thành nhiệm vụ.

3. Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ ra yêu cầu, nội dung, hình thức, phương pháp tiến hành công tác dân vận.

Để được dân tin, dân phục, dân yêu thì Quân đội không chỉ tuyên truyền, vận động bằng lời nói đơn thuần mà phải bằng những hành động cụ thể. Trong Thư, Hồ Chí Minh chỉ ra hai yêu cầu đồng thời cũng là hai nội dung, hình thức, phương pháp tiến hành công tác dân vận trong Quân đội: “siêng giúp dân” và “hăng đánh giặc”. “Siêng giúp dân” tức là bộ đội phải tích cực, nhiệt tình, trách nhiệm giúp nhân dân trong sản xuất, sinh hoạt, “cùng ăn, cùng ở, cùng làm” với nhân dân, xây dựng cơ sở chính trị địa phương vững mạnh. “Hăng đánh giặc” tức là bộ đội phải tích cực thi đua giết giặc lập công, hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ hàng đầu của mình; có đánh được giặc thì mới bảo vệ được dân. Cách diễn đạt của Hồ Chí Minh rất cụ thể, dễ hiểu nhưng hàm chứa những định hướng to lớn, có ý nghĩa lâu dài, xuyên suốt.

4. Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ nhiệm vụ của chính trị viên trong công tác dân vận.

Nhiệm vụ của chính trị viên “đối với nhân dân” được đặt ngang hàng, đồng đẳng với hai nhiệm vụ khác là “đối với bộ đội” và “đối với quân địch”. Trong tư duy của Hồ Chí Minh, nhiệm vụ của chính trị viên, của công tác chính trị trong Quân đội phải hướng tới ba đối tượng: bộ đội (công tác chính trị trong nội bộ), nhân dân (công tác dân vận), quân địch (địch vận). Giải quyết thành công ba vấn đề trên sẽ là cơ sở xây dựng Quân đội vững mạnh, đánh thắng mọi kẻ thù. Tiến hành tốt công tác dân vận, công tác “đối với nhân dân” là góp phần thực hiện tốt nhiệm vụ của chính trị viên, nhiệm vụ của công tác chính trị. Chính trị viên phải coi trọng tiến hành công tác dân vận và kết hợp chặt chẽ với các mặt công tác khác của công tác chính trị.

Những chỉ dẫn trên của Chủ tịch Hồ Chí Minh có ý nghĩa to lớn trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới, xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại hiện nay.

Công tác dân vận của Quân đội thời gian qua đã triển khai thực hiện đạt được nhiều kết quả quan trọng. Các đơn vị trong toàn quân đã phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền và các ban ngành, đoàn thể địa phương tiến hành công tác tuyên truyền vận động nhân dân với nhiều nội dung, hình thức phong phú, hiệu quả. Tích cực, chủ động tham gia xây dựng cơ sở địa phương vững mạnh, trước hết tập trung xây dựng cơ sở địa phương vững mạnh. Tham gia phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, giúp đỡ nhân dân lao động sản xuất, xóa đói giảm nghèo, ổn định và nâng cao đời sống, làm tốt vai trò nòng cốt trong phòng chống và khắc phục hậu quả thiên tai, cứu hộ cứu nạn. Thực hiện tốt công tác dân tộc, tôn giáo của Đảng, Nhà nước trong Quân đội. Xây dựng và thực hiện tốt Quy chế dân chủ cơ sở trong Quân đội, góp phần xây dựng các tổ chức đảng trong sạch vững mạnh, đơn vị vững mạnh toàn diện. Hệ thống cơ quan dân vận và đội ngũ cán bộ dân vận các cấp được quan tâm kiện toàn một bước. ⁽⁶⁾

Bên cạnh đó, công tác dân vận trong Quân đội còn một số hạn chế. Sự phối hợp giữa công tác dân vận với các mặt công tác khác, giữa các lực lượng, ban ngành trong và ngoài Quân đội ở một số nơi chưa được thường xuyên chặt chẽ, đồng bộ. Khả năng tuyên truyền vận động, huy động lực lượng toàn dân có nơi, có lúc chưa tốt. Kiến thức, năng lực, tác phong công tác, trình độ hiểu biết về phong tục tập quán, tiếng dân tộc của bộ đội còn hạn chế nên việc vận dụng các nội dung, hình thức hiệu quả cao. Chưa tạo được chuyển biến cơ bản, vững chắc trong chấp hành kỷ luật quan hệ quân dân. ⁽⁷⁾

Quán triệt tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác dân vận trong Thư gửi Hội nghị chính trị viên toàn quốc lần thứ hai và Nghị quyết Trung ương 7 khóa XI “về tăng cường và đổi mới sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác dân vận trong tình hình mới” vào tiến hành công tác dân vận trong Quân đội trong thời gian tới cần làm tốt các giải pháp sau:

Thứ nhất, tăng cường công tác giáo dục chính trị tư tưởng, nâng cao nhận thức cho cán bộ, chiến sĩ, trước hết là cán bộ lãnh đạo, chỉ huy các cấp về quan điểm của Đảng, tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác dân vận, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Giáo dục nâng cao nhận thức trách nhiệm cho mọi cán bộ, chiến sĩ có nhận thức đúng đắn về vị trí, vai trò, tầm quan trọng, mục tiêu, nhiệm vụ, nội dung, hình thức, phương pháp tiến hành công tác dân vận trong Quân đội.

Thứ hai, đổi mới nội dung, phương thức tuyên truyền vận động các tầng lớp nhân dân thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về phát triển kinh tế các vùng miền, làm cho nhân dân nhận thức đúng và chấp hành pháp luật Nhà nước, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc, đoàn kết quân dân. Tích cực tuyên truyền vận động nhân dân kiên định mục tiêu xã hội chủ nghĩa, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; quyền lợi, nghĩa vụ của công dân; thành tựu của công cuộc đổi mới; chính sách hậu phương quân đội; chính sách dân tộc, tôn giáo của Đảng; trách nhiệm của nhân dân giữ gìn an ninh chính trị và xây dựng nền quốc phòng toàn dân...

Thứ ba, hướng mạnh về cơ sở, đổi mới và đa dạng hoá các nội dung, hình thức công tác dân vận của Quân đội phù hợp với chức năng của Quân đội (đội quân chiến đấu, đội quân công tác, đội quân sản xuất) và nhiệm vụ các loại hình đơn vị trong toàn quân. Làm tốt công tác giáo dục, tổ chức, quản lý, duy trì bộ đội chấp hành nghiêm kỷ luật quan hệ quân dân, tạo sự tin cậy, yêu mến của nhân dân, thực hiện quân với dân một ý chí. Tham gia xây dựng cơ sở chính trị địa phương vững mạnh; tham gia bảo vệ giúp đỡ nhân dân phát triển sản xuất, ổn định đời sống; làm tốt nhiệm vụ phòng chống thiên tai, cứu hộ cứu nạn...

Thứ tư, tiếp tục triển khai thực hiện Chỉ thị số 590-CT/ĐUQSTW của Thường vụ Quân ủy Trung ương “Về tiếp tục đẩy mạnh xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở trong Quân đội”. Rà soát, bổ sung các quy chế lãnh đạo của các cấp ủy đảng; quy chế, quy định của chỉ huy các cấp theo yêu cầu phát huy dân chủ. Duy trì hoạt động sinh hoạt đối thoại dân chủ sâu rộng ở các cấp, nhất là đơn vị cơ sở, phát huy tốt vai trò của các tổ chức quần chúng và hội đồng quân nhân. Chú trọng kiểm tra những đơn vị có vụ việc phức tạp, nhiều đơn thư khiếu nại, tố cáo, tỷ lệ vi phạm kỷ luật cao. Kiên quyết chấn chỉnh, khắc phục các hiện tượng quân phiệt, tác phong gia trưởng; chống bệnh hình thức, áp đặt ý kiến cá nhân, bệnh quan liêu, xa rời quần chúng; chống nói nhiều, làm ít./.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

(1), (2), (5) Hồ Chí Minh toàn tập, Tập 5, Nxb CTQG, H, 1995, tr.392-393

(3) Hồ Chí Minh toàn tập, Tập 2, Nxb CTQG, H, 1995, tr.274

(4) Hồ Chí Minh toàn tập, Tập 5, Nxb CTQG, H, 1995, tr.700

(6) (7) Tổng cục Chính trị, Thông báo nội bộ, tháng 8/2013, tr.20-21

Văn Hưởng