ĐẤU TRANH CHỐNG HOẠT ĐỘNG LỢI DỤNG VẤN ĐỀ “XÃ HỘI DÂN SỰ”

            Hoạt động lợi dụng vấn đề "xã hội dân sự" là một trong những phương thức, thủ đoạn mà các thế lực thù địch đang tiến hành với âm mưu thực hiện chiến lược "diễn biến hòa bình", gây bạo loạn lật đổ, "cách mạng màu" đối với cách mạng Việt Nam.

Trong những năm gần đây, các thế lực thù địch, phản động đẩy mạnh thực hiện chiến lược "diễn biền hòa bình", lợi dụng các vấn đề "dân chủ", "nhân quyền", "xã hội dân sự", dân tộc, tôn giáo và những yếu kém, sơ hở, mất cảnh giác để xuyên tạc, bóp méo tình hình; cổ súy cho lối sống hưởng thụ, thực dụng, ích kỷ, cá nhân chủ nghĩa; câu kết với các phần tử cơ hội và bất mãn chính trị hoạt động ráo riết, chống phá cách mạng ngày càng tinh vi, nguy hiểm hơn.

Hiện nay, "xã hội dân sự" là đối tượng được quan tâm đặc biệt trong các nghiên cứu của nhiều học giả, nhà khoa học, nhà quản lý và hoạch định chính sách ở cầp độ toàn cầu. Điều đó cho thấy tính thời sự và sức "nóng" mà xã hội dân sự mang lại cho chính trị quốc tế nói chung, nền chính trị khu vực và của mỗi quốc gia nói riêng, nhất là những xung đột, bất ổn định của đời sống quốc tế và những vấn đề liên quan đến xã hội dân sự trong những năm gần đây. Vậy, có thể nhận diện "xã hội dân sự" như thế nào?

Thuật ngữ "xã hội dân sự" (Civil Society) có nguồn gốc từ phương Tây. Để hiểu về thực thể xã hội dân sự, chúng ta tiếp cận thông qua nghiên cứu của các học giả, nhà nghiên cứu trong và ngoài nước.

Theo quan điểm của C.Mác, xã hội dân sự chỉ xuất hiện trong chế độ tư bản chủ nghĩa, từ khi giai cấp tư sản nắm quyền thống trị: C.Mác cho rằng, xã hội dân sự là một phương tiện khác để tăng thêm lợi ích của giai cấp thống trị trong chủ nghĩa tư bản, bản chất của xã hội dân sự vẫn là chủ nghĩa tư bản. Tuy nhiên, C.Mác cũng nhận thấy ở xã hội dân sự vấn đề cốt lõi chính là việc huy động sự tham gia của quần chúng, các hội, đoàn thể quần chúng đối với tiến trình lịch sử xã hội.

Trên cơ sở quan điểm của C.Mác, cùng với sự tổng kết các quan điểm về xã hội dân sự, có thể đi đến một sự khái quát chung như sau:

Xã hội dân sự là tập hợp các mối quan hệ giữa các cá nhân trong khuôn khổ của một quốc gia - dân tộc, được xác định vói những đặc tính cơ bản như: tính tự nguyện, tính phi lợi nhuận và tính tự quản. Xã hội dân sự được xem là lĩnh vực nằm cạnh và độc lập với thị trường và nhà nước.

Trong khái niệm này nổi lên những dấu hiệu bản chất của thuật ngữ xã hội dân sự như sau:

Thứ nhất, xã hội dân sự là "những hoạt động tập thể tự nguyện". Những hoạt động này mang tính tập thể, tức là thuộc lĩnh vực hoạt động công cộng - phân biệt với những lĩnh vực riêng tư, cá nhân. Chúng mang tính tự nguyện, dựa trên những nguyên tắc đạo đức được chia sẻ và không bị ép buộc, không bị dẫn dắt bởi ý chí chính trị hay bởi mục tiêu lợi nhuận.

Thứ hai, xã hội dân sự phân biệt với thị trường bởi tính chất phi lợi nhuận trong các hoạt động của nó. Các dịch vụ hay sản phẩm mà những tổ chức thuộc xã hội dân sự cung ứng là miễn phí và mang tính công ích.

Thứ ba, xã hội dân sự tồn tại dưới dạng những tổ chức và thiết chế mang tính tự quản. Những tổ chức, nhóm, nghiệp đoàn... của xã hội dân sự hoạt động trên cơ sở luật pháp, nhưng lại không đi theo ý chí của nhà nước và không bị dẫn dắt bởi thị trường. Chúng có những mục tiêu và tôn chỉ riêng của mình là phản ánh và đáp ứng các nhu cầu đa dạng của các cá nhân - những người đã thiết kế và tạo dựng chúng.

Thứ tư, do các cá nhân hợp thành xã hội dân sự là những công dân sống trong lãnh thổ do quôc gia quản lý nên xét trong quan hệ đối ngoại, xã hội dân sự thể hiện ra với tư cách là một dân tộc (trong quan hệ vói những dân tộc khác). Còn trong quan hệ đối nội, xã hội dân sự là "cử tri" của quyền lực nhà nước. Nói cách khác, ý chí và hành vi đồng thuận của người dân là cơ sở để hình thành nên quyền lực công cộng.

Thứ năm, với tư cách là một lĩnh vực nằm cạnh, độc lập với thị trường và nhà nước, xã hội dân sự phải hứng chịu sự tác động đến từ hai khu vực kế cận này. Điều đó có nghĩa là, khi nhà nước hay thị trường có sự biến chuyển thì tất yếu cũng sẽ kéo theo sự biến đổi của xã hội dân sự. Điều này đúng đối với bất kỳ yếu tố nào trong "mối quan hệ tay ba" nói trên.

Từ các dấu hiệu bản chất của khái niệm xã hội dân sự trên cho thấy, xã hội dân sự là một "thực thể" có tính hai mặt (tích cực và tiêu cực). Bên cạnh những giá trị nhân văn, đạo đức có thể mang lại để góp phần phát triển xã hội nêu xã hội dân sự được quản lý và phát huy tốt các chức năng của nó, thì xã hội dân sự là một "thực thể" được tạo dựng bởi các mối quan hệ tự nguyện, tự quản, phi lợi nhuận... nên tính tổ chức khá lỏng lẻo, dễ tổn thương, dễ mất kiểm soát và rơi vào hỗn loạn, dễ bị lợi dụng vì mục đích chính trị. Với thủ đoạn "diễn biên hòa bình", các thế lực phản động và thù địch luôn muốn tạo ra các lực lượng đối lập, chống đối Đảng Cộng sản ngay trong lòng xã hội Việt Nam. Cần cảnh giác vói xu hướng này, vì các tổ chức xã hội dân sự kiểu này nhằm mục đích tạo ra sự đối lập và thoát ly khỏi sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, sự quản lý của Nhà nước ta.

                                                                                              Nguyễn Hùng