Định hướng, quản lý xã hội dân sự ở Việt Nam hiện nay

                                                                

Trong những năm gần đây, vấn đề “xã hội dân sự” - một vấn đề chính trị, xã hội hết sức phức tạp và nhạy cảm ngày càng được được nhiều học giả, nhà khoa học, nhà quản lý và hoạch định chính sách ở trong nước và quốc tế quan tâm nghiên cứu. Nhiều ý kiến cho rằng, trong thời đại ngày nay, “xã hội dân sự” là một trong ba khu vực cơ bản của xã hội, là “một đỉnh của tam giác” phát triển xã hội, cần thiết cho mọi quốc gia. Vậy cần nhìn nhận vấn đề này như thế nào ở Việt Nam?

Hoạt động của các tổ chức xã hội dân sự ở Việt Nam

Xã hội dân sự (Civil society), hiểu một cách chung nhất là khu vực “phi nhà nước”, bao gồm các liên hiệp, hiệp hội, hội, tổ chức cộng đồng, nhóm tình nguyện, tổ chức phi chính phủ,… thực hiện các chức năng, vai trò xã hội hoặc mục đích nghề nghiệp, từ thiện, nhân đạo… nhất định; hoạt động chủ yếu dựa trên nguyên tắc tự chủ, tự quản và tự nguyện của các thành viên, với mục tiêu phi lợi nhuận, đa dạng về hình thức tổ chức. Tại Việt Nam, quá trình đổi mới và phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đã tạo nên những tiền đề quan trọng cho việc hình thành, phát triển các tổ chức xã hội dân sự. Trên cơ sở Hiến pháp, pháp luật các tổ chức xã hội dân sự ở Việt Nam đã góp phần tích cực trong thực hành dân chủ, củng cố và bảo vệ quyền con người, lợi ích cộng đồng; phản biện, giám sát, phối hợp với Nhà nước trong việc bảo đảm và cân bằng dân chủ; thực hiện đại đoàn kết toàn dân, tạo cơ sở xã hội - văn hoá cho sự cầm quyền của Đảng Cộng sản Việt Nam và sự hài hoà của đời sống xã hội. Đồng thời, có nhiều đóng góp tích cực trong việc thực hiện có hiệu quả một số định hướng lớn của đất nước, trong một số lĩnh vực quan trọng như xoá đói giảm nghèo, xoá mù chữ, phòng chống HIV... Các tổ chức xã hội dân sự hoạt động ở Việt Nam hiện nay đã tạo nên vấn đề chính trị, xã hội nhạy cảm, phức tạp; đòi hỏi phải có sự nghiên cứu, nhận diện đầy đủ, xác định chủ trương, cách thức ứng xử phù hợp. Cần tránh khuynh hướng đơn giản hóa nhận thức, quá đề cao xã hội dân sự, hoặc đồng nhất xã hội dân sự với việc thực hiện dân chủ hóa. Mặt khác, cũng tránh tư tưởng coi xã hội dân sự là tiêu cực, chống đối, “đối lập” hoàn toàn với Nhà nước và “tẩy chay”, loại bỏ những tổ chức này.

Định hướng, quản lý phát triển xã hội dân sự ở Việt Nam là cần thiết

Bên cạnh những đóng góp tích cực bước đầu, hoạt động của các tổ chức xã hội dân sự ở Việt Nam đang xuất hiện những xu hướng “lệch lạc”. Điển hình là một số quốc gia, tổ chức quốc tế, tổ chức phi chính phủ nước ngoài tìm cách cấu kết với một số đối tượng cơ hội chính trị có quan điểm chống đối cực đoan trong nước, tuyên truyền, “cổ súy” cho việc hình thành, phát triển xã hội dân sự theo tiêu chí phương Tây ở Việt Nam. Từ đó hướng đến mục tiêu thay đổi thể chế chính trị ở Việt Nam bằng các biện pháp “bất bạo động”, “phi vũ trang”. Thông qua các hoạt động như triển khai dự án, hỗ trợ, tài trợ, tổ chức hội thảo với các tổ chức phi chính phủ Việt Nam, một số tổ chức nước ngoài đã kích động sự thoát ly vai trò lãnh đạo của Ðảng và Nhà nước, cổ vũ quyền tự do lập hội theo tiêu chí phương Tây. Nguy hiểm hơn, họ đã lợi dụng một số tổ chức quần chúng hợp pháp, để tổ chức các hội thảo, tọa đàm, diễn đàn có nội dung đòi hỏi sửa đổi Ðiều 4 cũng như toàn bộ Hiến pháp, lập Tòa án Hiến pháp, thúc đẩy xã hội dân sự và thực hiện các quyền tự do dân chủ, tự do ngôn luận, báo chí, lập hội theo tiêu chí phương Tây, tư hữu hóa đất đai... Nếu thực hiện các nội dung này theo ý đồ của họ thì chế độ xã hội chủ nghĩa thực tế sẽ không còn tồn tại ở Việt Nam. Ðây là phương thức đấu tranh công khai rất nguy hiểm, cộng hưởng, hỗ trợ cho quá trình thực hiện âm mưu “diễn biến hòa bình”, chống phá cách mạng Việt Nam. Thực tiễn đó đặt ra yêu cầu phải quản lý, định hướng hoạt động của các tổ chức xã hội dân sự ở Việt Nam, thông qua việc xây dựng các thể chế và cơ sở pháp lý về xã hội dân sự. Đồng thời, làm tốt công tác nắm tình hình, chủ động phát hiện âm mưu, hoạt động của các thế lực thù địch lợi dụng vấn đề xã hội dân sự xâm phạm an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội.

Tóm lại, trong bối cảnh các tổ chức xã hội đang có xu hướng ngày càng phát triển ở Việt Nam cần có sự nghiên cứu, đánh giá khách quan về vấn đề này. Cùng với việc hoàn thiện thể chế quản lý, cần thường xuyên nắm chắc tình hình, diễn biến hoạt động của các tổ chức dân sự xã hội, nhằm phát hiện kịp thời những vấn đề phức tạp, có liên quan đến an ninh quốc gia, trật tựa an toàn xã hội, để chủ động đấu tranh phòng, chống hiệu quả./.

                                                                                                          Ngân Hà