Quan điểm sai lầm cho rằng học thuyết Mác – Lênin không có giá trị sáng tạo, bản chất phát triển liên tục

Một số người phê phán chủ nghĩa Mác – Lênin chỉ tập trung vào C.Mác, Ph.Ăngghen, V.I.Lênin mà tách rời hoặc đối lập các nhà sáng lập chủ nghĩa Mác – Lênin với những người sáng lập về sau, muốn xóa toàn bộ sự phát triển của chủ nghĩa Mác – Lênin trong suốt hơn một thế kỷ qua để chứng minh chủ nghĩa Mác – Lênin là giáo điều, là xa rời thực tiễn. Sai lầm của quan điểm này là ở chỗ không nhận thức được tính sáng tạo của chủ nghĩa Mác – Lênin, mà chính tính sáng tạo, khả năng phát triển liên tục này đã làm nên sức sống của chủ nghĩa Mác – Lênin. Nói cách khác, chủ nghĩa Mác – Lênin là một chủ nghĩa phát triển và các thế hệ, các nhà mácxít sau này kế thừa, phát triển. Ở Việt Nam. Hồ Chí Minh đã vận dụng tài tình chủ nghĩa Mác – Lênin vào hoàn cảnh thực tiễn ở Việt Nam, mà còn cống hiến to lớn cho sự phát triển của chủ nghĩa Mác – Lênin. Do chủ nghĩa Mác – Lênin có bản chất sáng tạo, luôn phát triển nó không bị lỗi thời, lạc hậu.

Có một số người đặt vấn đề là nếu chủ nghĩa Mác – Lênin có giá trị như vậy thì phải kể ra được những nguyên lý, những bản chất của học thuyết thì mới có tính thuyết phục, đặc biệt, học thuyết có tính phổ biến, tuyệt đối đúng trong mọi không gian, thời gian, áp dụng được vào mọi đối tượng, hoàn cảnh, mà nếu không làm được như vậy thì rõ ràng chủ nghĩa Mác – Lênin không có giá trị. Quan điểm này rõ ràng là sai lầm vì đã đi ngược lại chính tinh thần của chủ nghĩa Mác – Lênin. Cả C.Mác và Ph.Ăngghen đã nhiều lần nhấn mạnh lý luận của mình không phải là một thứ giáo điều để tuyệt đối tuân thủ hoặc áp dụng một cách máy móc. Học thuyết mà các nhà kinh điển đưa ra không phải là một loại giáo lý tôn giáo, mà chính là phương pháp. Do đó, người mácxít chân chính bao giờ cũng gắn liền lý luận với thực tiễn, dùng lập trường để phân tích những vấn đề do cuộc sống đặt ra. Chủ nghĩa Mác – Lênin không phải là một công thức đơn giản để áp dụng trực tiếp, mà nó mang tinh thần phê phán, sáng tạo, thực tiễn, liên tục phát triển. Từ góc độ này cho thấy thực tiễn là tiêu chuẩn của chân lý chính là nguyên tắc nền tảng của chủ nghĩa Mác – Lênin.

Có một số người muốn biến lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin thành một vài kết luận cụ thể để vận dụng, song cả C.Mác và Ph.Ăngghen đều nhấn mạnh đến việc mỗi vấn đề phải có các cách phân tích khác nhau, chứ không có một giáo điều lý luận để áp dụng cho mọi sự vật, hiện tượng. Chính vì vậy mà việc một số người nhận thức thực tiễn không sâu sắc, áp dụng một cách cứng nhắc lý luận vào thực tiễn để rồi thấy không phù hợp đó không phải là lỗi của lý luận, mà chính là do thiếu nhận thức thực tiễn, tính khoa học của chủ thể hành động. Chính vì vậy, việc dò từng câu, từng chữ trong kinh điển để mong tìm ra những viên ngọc nhằm làm bảo bối giải quyết mọi vấn đề, không phải là phương pháp duy nhất đúng đắn, cũng không phải là cách làm hiệu quả vì không xuất phát từ tính khoa học, tính thực tiễn, cũng không phù hợp với thế giới quan và phương pháp luận của chủ nghĩa Mác – Lênin.

Ở đây, có một điểm đáng lưu ý là cần phân biệt một vài luận điểm có thể đã lạc hậu trong các trước tác của C.Mác và Ph.Ăngghen, V.I.Lênin với quan điểm cho rằng chủ nghĩa Mác – Lênin đã lỗi thời. Chúng ta nhấn mạnh đến giá trị, vai trò và ý nghĩa hiện thời của chủ nghĩa Mác – Lênin, song không phủ nhận C.Mác, Ph.Ăngghen, V.I.Lênin rất có thể có một vài phân tích, phán đoán chưa đúng với thực tế hoặc không phù hợp với thời đại ngày nay. Chúng ta cần phân biệt rõ một vài phán đoán cụ thể của các nhà kinh điển với chỉnh thể hệ thống chủ nghĩa Mác – Lênin. Thêm nữa, bản thân trong các trước tác của mình, C.Mác và Ph.Ăngghen, V.I.Lênin cũng đã không chỉ một lần dũng cảm phê phán một vài luận điểm trước đây của mình một cách thẳng thắn, chân thành. Sự phản tỉnh, tự phê bình của các nhà kinh điển đã thể hiện tinh thần khách quan, tính khoa học đáng quý, đồng thời cũng bảo vệ chân lý của chỉnh thể hệ thống lý luận của nghĩa Mác.

Trong lịch sử chỉ có chủ nghĩa Mác – Lênin là một học thuyết phê phán chủ nghĩa tư bản sâu sắc nhất, triệt để nhất. Sự vạch trần và phê phán đến tận cốt tủy này đã khiến chủ nghĩa tư bản sinh ra sự thù hận chủ nghĩa Mác – Lênin, đồng thời cũng khiến chủ nghĩa tư bản không thể không tự sửa chữa những sai lầm của mình, mong muốn dùng các biện pháp cứu vãn như xây dựng nhà nước phúc lợi, thu hẹp khoảng cách giàu nghèo,… để điều hoàn mâu thuẫn xã hội mâu thuẫn giai cấp.

Có người cho rằng, chủ nghĩa Mác – Lênin không còn thích hợp trong thời đại toàn cầu hóa. Rõ ràng hiện nay chủ nghĩa tư bản chiếm địa vị chủ đại trong quá trình toàn cầu hóa, song chủ nghĩa Mác – Lênin vẫn là công cụ lý luận để chúng ta nhận thức những biến động mới của chủ nghĩa tư bản. Sau khi khủng khoảng kinh tế bùng nổ ở phương Tây, nhiều học giả trên thế giới đã phải tìm đọc lại bộ Tư bản. Mặc dù không có những dự báo cụ thể về những thập kỷ XXI, song C.Mác đã bàn đến cốt lõi, đó chính là mâu thuẫn nội tại bên trong chủ nghĩa tư bản: Mâu thuẫn giữa trình độ xã hội hóa lực lượng sản xuất ngày càng cao với chế độ chiếm hữu tư nhân về tư liệu sản xuất tư bản chủ nghĩa.

Sự ra đời của chủ nghĩa Mác – Lênin đã tạo ra sự phát triển mang tính bước ngoặt trong lịch sử tư tưởng nhân loại. Các phương diện triết học, kinh tế chính trị học, chủ nghĩa xã hội khoa học trong chủ nghĩa Mác – Lênin có những đóng góp vô cùng to lớn, thể hiện tập trung nhất ở tính khoa học của thế giới quan chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, của học thuyết về quy luật vận hành và mâu thuẫn nội tại của chủ nghĩa tư bản, của học thuyết về xu hướng phát triển tất yếu của xã hội tư bản. Dù đã gần 170 năm, song vẫn chưa có hệ thống lý thuyết nào có thể so sánh với chủ nghĩa Mác – Lênin. Chính vì vậy, Jacques Derrida đã viết cuốn sách Những bóng ma của C.Mác, nghĩa là chúng ta đều chịu ảnh hưởng của C.Mác, ngoài những người theo chủ nghĩa Mác – Lênin thì bản thân những người phê phán C.Mác cũng gắn chặt với C.Mác, và ông cho rằng sẽ không thể có tương lai nếu không có các di sản của C.Mác.

Như vậy, chủ nghĩa Mác – Lênin không phải là một loại khoa học thực chứng, hay là một hệ thống tri thức cố định, mà là một hệ thống lý luận mang tính phê phán đối với các vấn đề trọng yếu của thời đại, Đây chính là nền tảng cho tính sáng tạo và tính thực tiễn của chủ nghĩa Mác – Lênin. Những vấn đề đương thời của C.Mác có rất nhiều, trong đó nổi lên là vấn đề chủ nghĩa tư bản. Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa của chúng ta ngày nay chính là phát huy sức mạnh động lực thị trường, đồng thời dùng giá trị ưu viết của chủ nghĩa xã hội để khống chế mặt trái của kinh tế thị trường. Ở đây, chúng ta đã phát huy được những giá trị đương thời trong lập trường và phương pháp luận của chủ nghĩa Mác – Lênin./.