"DÂN CHỦ NGOẠI LAI" CẢN TRỞ SỰ PHÁT TRIỂN CỦA DÂN TỘC

Với một số người đang ra sức cổ xúy cho cái gọi là "nền dân chủ phương Tây", phải chăng họ không quan tâm đến việc áp đặt dân chủ là nguyên nhân gây ra bất ổn tại một số nước và ngay ở chính phương Tây, cái gọi là "nền dân chủ" cũng đang lâm vào khủng hoảng? Ðó là câu hỏi tác giả Hồ Ngọc Thắng đặt ra và đã phần nào trả lời từ kết quả khảo sát của mình. Tin tức thời sự hằng ngày về tình hình chiến sự cũng như về tình trạng bất ổn ở nhiều nước hiện đang là một phần sự thật chứng minh "nền dân chủ nhập khẩu" không thể tồn tại khi không phù hợp với điều kiện chính trị, kinh tế, văn hóa, đặc biệt là khi không phải là yêu cầu tự thân của một quốc gia. Còn về sự khủng hoảng của nền dân chủ ở phương Tây, tốt nhất nên tham khảo ý kiến của các nhà khoa học sống, làm việc ở phương Tây. Chẳng hạn như khi bàn về cuộc khủng hoảng của nền dân chủ, các nhà chính trị học phương Tây thường sử dụng khái niệm "sự chán chường chính trị" (tiếng Ðức: Politikverdrossenheit). Theo họ, "sự chán chường chính trị" rất gần gũi với "sự khủng hoảng dân chủ" (tiếng Ðức: Demokratiekrise). Khái niệm "chán chường chính trị" được sử dụng từ những năm 80 của thế kỷ trước, nhưng cuộc khủng hoảng dân chủ ở phương Tây lại bắt đầu từ những năm 60. Một trong những tác giả đầu tiên nghiên cứu hiện tượng này là ông E.Phra-en-ken (Ernst Fraenkel). Sau khi nghiên cứu tiến trình bầu cử Quốc hội CHLB Ðức năm 1965, trong một bài phân tích công bố năm 1966, ông đưa ra khái niệm tạm dịch là "sự chán chường quốc hội" (tiếng Ðức: Parlamentsverdrossenheit). E.Phra-en-ken sinh ở Ðức và hành nghề luật sư, năm 1933 ông di cư tới Anh, sau đó sang Mỹ và trở thành công dân Mỹ. Cuối 1945, ông là một trong các cố vấn của Mỹ ở Hàn Quốc giúp nước này xây dựng hệ thống pháp luật. Những năm 50 và 60, ông trở thành nhà chính trị học và giảng dạy ở CHLB Ðức. Ông chủ yếu nghiên cứu bốn hệ thống chính trị là: nền Cộng hòa Vai-ma (Weimar), nhà nước Ðức quốc xã, Hợp chủng quốc Hoa Kỳ, CHLB Ðức. Năm 1999, toàn tập bài viết của ông được xuất bản gồm bảy quyển... Năm 1992, tổ chức chăm lo giữ gìn và phát triển tiếng Ðức có tên viết tắt là GfdS, chọn khái niệm "sự chán chường chính trị" là từ ngữ của năm. Và việc năm 1994, khái niệm này chính thức được đưa vào từ điển tiếng Ðức lớn nhất ở khu vực sử dụng tiếng Ðức Ðu-đen (Duden), đã cho thấy sự hệ trọng của vấn đề. Như vậy, một câu hỏi được đặt ra là: sự khủng hoảng của nền dân chủ phương Tây thể hiện như thế nào và làm sao nhận biết được? Nhiều công trình nghiên cứu của các nhà chính trị học và rất nhiều bài báo trên các nhật báo, tạp chí danh tiếng trong khu vực sử dụng tiếng Ðức đã tham gia trả lời. Thí dụ, ngày 27-12-2006, tạp chí danh tiếng Ngôi sao (Stern) đăng bài Một chính phủ không có nhân dân, trong đó nhận định vết rạn nứt giữa chính trị và người dân chưa bao giờ sâu thẳm như hiện nay; theo kết quả của cuộc thăm dò dư luận công khai của Viện thăm dò dư luận Pho-da (Forsa) thì 82% người dân Ðức tin rằng, họ chẳng có quyền hành gì về chính trị, nhiều người nghi ngờ bầu cử sẽ thay đổi một chút ít; và cũng theo kết quả thăm dò dư luận của Viện Pho-da, 82% người dân Ðức và tới 90% người dân Ðông Ðức tin rằng, các quyền lợi của người dân không được chú ý tới... Bàn về sự khủng hoảng dân chủ, ngày 1-10-2010, Báo Phrăng-phuốc khái quát (Frankfurter Allgemeine Zeitung) đăng bài Sự mất lòng tin của nhà báo K.D.Phrăng-ken-béc (Klaus-Dieter Frankenberg), trong đó có đoạn: "Vết rạn nứt giữa người cai trị và người bị cai trị ngày càng lớn hơn, cụ thể là với toàn bộ các vấn đề chính trị. Thực tế này có thể dẫn đến đâu, đã chỉ rõ ở Hoa Kỳ. Ở đó, sự xung đột chính trị đã bị thoái hóa thành một mối thù lộ rõ toàn bộ và mang nặng tính ý thức hệ. Chính trị bị căm thù, những nỗi oán hận được tăng trưởng. Washington là từ đồng nghĩa cho những gì xấu xa... Rất nhiều cử tri đã tự cách biệt, không muốn bị làm phiền". Về hiện tượng này tại Cộng hòa Áo, năm 2013, bà Ta-ma-ra E-xơ (Tamara Ehs), nhà chính trị học làm việc ở Học viện khoa học và nghệ thuật Viên, giảng dạy tại TrườngÐH tổng hợp Dan-xbuốc (Salzburg) đăng trên Báo Thành Viên (Wiener Zeitung) bài Lối thoát cho khủng hoảng dân chủ. Bà viết: "Hệ thống chính trị của chúng ta đã mất tính chính trị. Ðiểm hứa trọng tâm của nền dân chủ đại diện đã bị phá vỡ. Chúng ta không còn những phe đối kháng. Ði bầu cử không còn ý nghĩa là thay đổi đường lối. Chúng ta thực sự không có một sự lựa chọn nào, vì thực chất tất cả các đảng đều có một lời hứa như nhau và cuối cùng đều hành động như nhau. Vì sự kinh tế hóa toàn bộ những phạm vi cuộc sống nên các chính trị gia, và cả rất nhiều người trong chúng ta, đã mất đi niềm tin ở tính khả thi trong xây dựng chính trị đối với xã hội...". Ở nhiều quốc gia châu Âu khác, khủng hoảng dân chủ cũng lộ rõ không kém. G.Xcô-ben (Gert Scobels) - nhà báo, nhà triết học, cũng từng viết về hiện tượng này (có thể xem bài viết của ông trên trang mạng Ðài truyền hình 3 Sat - đài truyền hình công cộng, hoàn toàn không phát quảng cáo, do CHLB Ðức và CH Áo phối hợp sản xuất). Ông viết: "Cách đây không lâu, một nhà khoa học hay chu du đã nói với tôi, khắp nơi ở châu Âu, thí dụ ở I-ta-li-a, Pháp và các nước khác, ông ta cảm nhận sự thụt lùi đáng kinh sợ của nền dân chủ. Tuy vẫn cho bầu cử như từ trước đến nay, nhưng bầu cử đã trở thành một cuộc chiến truyền thông và nhân dân nằm yên thụ động một cách lạ lùng, đôi khi thờ ơ một cách rõ ràng. Trong khi sự tham gia bầu cử giảm sút, thì đường vào giáo dục ngày càng bị sự bất bình đẳng định đoạt. Tính minh bạch của các tiến trình chính trị giảm đi, trong khi quyền lực của giới tinh hoa kinh tế lại tăng mạnh. Nhà chính trị học và xã hội học người Anh là Cô-lin Cờ-rao (Colin Crouch) đã làm rõ tính đặc trưng của khái niệm "dân chủ giai đoạn sau" (post-Democracy). Ông cho rằng, bầu cử vẫn được tiến hành, dưới hình thức nào đó thì dân chủ vẫn được lưu giữ, song những người vận động hành lang (Lobbys) thì định đoạt, trong khi nhân dân ngày càng im lặng". Ðến nay, các nhà nghiên cứu vẫn tranh luận về nguyên nhân của khủng hoảng của "nền dân chủ phương Tây". Theo họ, một trong các nguyên nhân là sự nghèo khổ của người dân, là khoảng cách rất lớn giữa người giàu và người nghèo; người nghèo ngày càng nghèo đi, người giàu ngày càng giàu thêm. Các năm qua, số người sống nghèo khổ tăng nhiều ở các nước phương Tây, đặc biệt ở Hy Lạp. Theo thống kê của các tổ chức xã hội, trong khu vực EU, cứ bốn người thì có một người sống trong nghèo khổ. Ðiều này cho thấy, dù không phủ nhận trên thực tế nhiều tinh hoa, giá trị quý báu của loài người đã ra đời từ các nước phương Tây, được nhiều nước, trong đó có Việt Nam, đã và đang tiếp nhận để xây dựng đất nước; thì cũng nên nhận thức rằng, "nền dân chủ phương Tây" không phải là mô hình phổ quát, để từ đó hô hào, cổ vũ một thứ dân chủ ngoại lai, nhân danh dân chủ để tuyên truyền các ý kiến đi ngược, thậm chí là ngăn cản và chống lại sự phát triển của dân tộc./.