Sự thật về chuyện lãnh thổ Việt Nam ‘mất 15.000 km2’

Theo cơ sở dữ liệu của World Bank, vào năm 1999, chỉ tiêu diện tích đất của Việt Nam có sự thay đổi lớn từ 325.000 km2 xuống 310.000 km2, tức 15.000 km2 đất, lớn hơn diện tích hai tỉnh Cao bằng và Lạng Sơn gộp lại đã bị mất. Đây là điều rất bất thường…

Bài viết đăng tải trên Facebook của tác giả Phạm Tuấn Anh. Ông Phạm Tuấn Anh tốt nghiệp Đại học Ngoại Thương Hà Nội trước khi sang học cao học tại Princeton, New Jersey, Mỹ. Ông từng làm cho World Bank trước khi chuyển sang làm phiên dịch cho chính phủ Mỹ. Ông là người phiên dịch của Tổng thống Mỹ Obama khi Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng có chuyến công du Mỹ hồi tháng 7/2015 và trong chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Obama từ ngày 23-25/5/2016.

“Mấy hôm nay trên mạng có tin đồn, dựa trên số liệu từ trang thống kê của Ngân hàng Thế giới, là trong năm 1999 Việt Nam đã bị mất 15.000 km2 lãnh thổ. Chiều nay có bạn ở đài Tiếng nói Hoa Kỳ hỏi mình là mình nghĩ sao về điều này. Mình xin trả lời như sau.

Từng làm việc hai năm trong văn phòng của Chief Credit Officer của World Bank với số liệu hàng ngày, mình rất quen thuộc với các câu chuyện về số liệu và hệ cơ sở dữ liệu của World Bank. Mình cũng đã kiểm tra và thấy đúng là vào năm 1999, chỉ tiêu diện tích đất (Land area – km2) của Việt Nam có sự thay đổi lớn từ 325.000 km2 xuống 310.000 km2, tức khoảng hơn 5% diện tích đất đã bị mất. Đây là điều rất bất thường đặc biệt khi để ý là 15 ngàn km2 đấy là tương đương diện tích vùng đồng bằng sông Hồng, kém Nghệ An chừng 1.500 km2. Rõ ràng con bò to thế không thể mất toi đi mà không ai để ý. Vậy lời giải thích là gì?

Lời giải thích là thế này. Vào các năm 1998-2001 đã có sự thay đổi về định nghĩa về chỉ số thống kê diện tích đất ở World Bank, Tổ chức Lương nông, CIA, hay một nguồn nào khác. Được biết những số liệu dạng này thường được thu thập từ cơ quan thống kê quốc gia. Tuy nhiên CIA, trong niên giám World Factbook thường niên, cũng sử dụng các số liệu họ tự tính toán. Các nguồn chính thống đều ghi diện tích lãnh thổ Việt Nam là khoảng 331.600 km2. Được biết con số này bao gồm chừng 5.000 km2 là vùng nội thủy, tức là vùng biển nằm trong đường cơ sở, ta có thể thấy là số liệu của World Bank trước 1999 là 325.000 km2 đã không bao gồm vùng biển nội thủy này.

Phần 15.000 km2 bị thụt xuống sau 1999 được ghi chép rõ ràng trong CIA World Factbook từ năm 2010 trở đi chính là tổng diện tích nước mặt nội địa (hồ, ao, sông, ngòi, đầm, phá v..v.). Trước 2010, CIA cũng ghi chép như World Bank trước 1999 là diện tích đất là 325.000 km2 nhưng sau năm đó họ ghi rõ thực chất diện tích đất chỉ có 310.000 km2 còn lại là 15.000 km2 diện tích nước mặt và 5.000 km2 diện tích biển trong vùng nội thủy.

Như thế tính ra diện tích lãnh thổ Việt Nam không có thay đổi nào mà chỉ là cách phân loại và định nghĩa chỉ tiêu thống kê có thay đổi ở một trong các cơ quan thu thập và công bố số liệu. Lý do dân cư mạng giận điên lên là vì năm 1999 là năm có sự thay đổi về số liệu trong hệ cơ sở dữ liệu của World Bank cũng là năm hiệp định biên giới với Trung Quốc được ký. Năm 2001 ở Bắc Kinh mình có được theo dõi quá trình đàm phán phân định ranh giới vịnh Bắc Bộ. Mình hiểu là khó có việc nhường nhau vài trăm km2 nữa là 15.000 km2.”