QUAN HỆ MỸ- NGA-TRUNG VÀ TÂM THẾ VIỆT NAM

Năm 2018, thế giới đã chứng kiến nhiều ván cờ phức tạp trên chính trường trong quan hệ giữa các nước lớn. Trong đó, nổi bật là quan hệ giữa Mỹ, Nga, Trung Quốc và các đồng minh.Thực hiện tuyên bố tranh cử “nước Mỹ trên hết”, “Nước Mỹ vĩ đại trở lại”, tổng thống Mỹ Donal Trump đã có những bước đi phức tạpcả về kinh tế, chính trị, quân sự với các đối tác trong suốt gần một nửa nhiệm kỳ tổng thống vừa qua.

Trước hết, trong quan hệ với Nga, mặc dù không ra mặt trực diện, nhưng chính quyền của tổng thống Trump đã thống nhất đưa ra những đòn trừng phạt liên tiếp khá cứng rắn đối với các quan chức Nga, cũng như các biện pháp mạnh đối với nền kinh tế nước Nga, như giảm thiểu hoạt động của lãnh sự quán Nga, hạn chế hoạt động của các ngân hàng Nga tại Mỹ, hạn chế việc các ngân hàng sử dụng đồng USD;hạn chế, đánh thuế vào các mặt hàng nhập khẩu từ Nga…bên cạnh đó, Mỹ sử dụng vai trò nước lớn thực hiện, đe dọa thực hiện các biện pháp cấm vận với tất cả các nước có giao thương với Nga trên lĩnh vực quân sự, trực tiếp là với các nước có liên quan tới việc mua bán hệ thống tên lửa phòng không S-400. Các biện pháp trừng phạt này bắt đầu từ Thổ Nhĩ Kỳ, tiếp đến là Trung Quốc. Với mục đích là làm suy yếu toàn diện nước Nga về kinh tế, dẫn tới sự khủng hoảng nước Nga về chính trị. Đây là một bước đi mới của Mỹ sau một loạt các biện pháp ngăn chặn sự trỗi dậy của Nga không thành.

Sau việc sát nhập Crưm, Nga đã phải hứng chịu rất nhiều các biện pháp trừng phạt kinh tế, cô lập chính trị từ Mỹ và các nước phương Tây. Song từ những nước cờ sắc xảocủa chính trị gia bậc thầy Putin, các biện pháp này đã mang lại hiệu quả không như ý đối với Mỹ cũng như các đồng minh. Không những thế, uy tín và vị thế siêu cường của Mỹ trở nên lung lay hơn,nhất là trong cuộc chiến chống khủng bố ở Syria với sự can thiệp quân sựtrực tiếp của Nga theo lời đề nghị của Tổng thống Syria Bashar al- Assad. Tại đây, Nga đã đảo chiều ảnh hưởng đối với toàn bộ khu vực Trung Đông,đẩy Mỹ xuống hàng thứ hai, tiếp tục nâng tầm ảnh hưởng của Nga trên trường quốc tế. Sự kiện can thiệp quân sự tại Syria đã đưa lại những lợi ích kép cho Nga, chứng minh ưu thế vượt trội của các loại vũ khí mới của Nga, cũng như tính hiệu quả của cuộc chiến chống lại khủng bố ở nước này. Cán cân xuất khẩu vũ khí của Nga và Mỹ đã có sự thay đổi. Năm 2017, riêng về xuất khẩu vũ khí đã mang lại cho Nga khoản ngân sách 15 tỷ USD. Trong đó, đáng chú ý phải kể tới sự khuynh đảo của hệ thống phòng không S-400, các hợp đồng mua bán vũ khí của Nga ngày càng trở nên sôi động hơn. Chính điều này đã đe dọa trực tiếp đến ngành sản xuất vũ khí Mỹ. Vì thế liên tiếp các đòn trừng phạt với tất cả các nước có liên hệ với việc mua bán vũ khí của Nga được Mỹ đưa ra. Điều này gián tiếp làm cho mối quan hệ giữa các quốc gia ngày càng trở nên căng thẳng, buộc các nước phải có sự cân nhắc trong việc đưa ra các quyết định trên lĩnh vực hợp tác quân sự nhằm đảm bảo nhu cầu tự vệ chính đáng của họ trong điều kiện mới. Đồng thời với việc quyết định lựa chọncác hợp đồng mua bán vũ khí cũng có nghĩa là sự chấp nhận hoặc sẽ phải chịu những lệnh trừng phạt từ Mỹ.

Cũng với tuyên bố, đưa nước Mỹ vĩ đại trở lại, trong quan hệ với Trung Quốc thời gian gần đây đã bộc lộ nhiều bất ổn. Tống thống Donald Trump luôn cho rằng Trung Quốc là nguyên nhân dẫn đến sự mất việc làm của người dân Mỹ và cản trở tới sự thịnh vượng của nước Mỹ. Do vậy, áp đặt hàng rào thuế quan là biện pháp được Mỹ thực hiện quyết liệt đối với hàng hóa của Trung Quốc. Song các biện pháp về thuế dường như cũng không mang lại hiệu quả mong muốncho Mỹ, không làm thay đổi việc tái cấu trúc nền kinh tế Trung Quốc, ngược lại còn làm tổn hại trực tiếp tới người nông dân và các doanh nghiệp vừa và  nhỏ của Mỹ.

Có thể thấy trong một thời gian ngắn, một loạt hành động nhằm vào những lĩnh vực dễ gây tổn thương nhất của Trung Quốc được thực hiện. Những hành động này bao gồm áp đặt thuế đối với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc trị giá 200 tỷ USD, tuyên bố bán vũ khí cho Đài Loan, điều máy bay B-52 bay qua Biển Đông và Biển Hoa Đông và lần đầu tiên áp đặt trừng phạt một cơ quan quân sự của Trung Quốc kể từ năm 1989.Bên cạnh đó, Mỹ cũng ban hành chính sách mới yêu cầu nhiều đơn vị của một số cơ quan truyền thông Trung Quốc phải đăng ký là “cơ quan đại diện nước ngoài” tại Mỹ. Mặc dù chưa rõ các biện pháp đồng thời này của Mỹ là cố ý hay chỉ là sự trùng hợp ngẫu nhiên, nhưng các quan chức tại Trung Quốc lại nhìn nhận đây giống như một chiến dịch “tấn công phối hợp”. Một điều khá đặc biệt hơn nữa là tiếp sau những chính sách mới này là cáo buộc của Tống thống Donald Trump về việc can thiệp bầu cử giữa nhiệm kỳ tổng thống Mỹ của Trung Quốc thông qua truyền thông vào tháng 11 tới, nhất là tại các bang trước đây vốn mang lại sự ủng hộ lớn cho ông. Tình hình trên đã làm cho quan hệ của hai nước ngày một xấu đi, buộc Trung Quốc hoặc phải chấp nhận luật chơi mới của Mỹ hoặc chấp nhận sự đối đầu.

Từ căng thẳng trong quan hệ Mỹ- Nga- Trung cho thấy ván cờ chính trị thế giới đang ngày trở nên đa chiều, phức tạp. Chủ nghĩa dân tộc cực đoan đang có xu hướng trở lại làm thay đổi trật tự thế giới. Tư tưởng cường quyền, nước lớn, áp đặt, can thiệp trực diện đang ngày một hiện hữu. Việc kiềm tỏa lẫn nhau ngày càng trở nên rõ ràng hơn bằng các biện pháp tổng hợp trên các lĩnh vực của đời sống xã hội, cả phạm vi trong nước và quốc tế. Tình hình trên trực tiếp đe dọa tới hòa bình, ổn định của các quốc gia, dân tộc.

Với Việt Nam, từ lịch sử đấu tranh lâu dài, gian khổ để giành độc lập, tự do, chúng ta hiểu sâu sắc giá trị của hòa bình, quyền bình đẳng, “quyền dân tộc tự quyết”, “quyền mưu cầu hạnh phúc”cùng các giá trị dân chủ của Liên hiệp quốc. Và đúng như lời của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc trong bài phát biểu tại Đại hội đồng bảo an Liên Hiệp quốc ngày 27/9 vừa qua, tư duy cường quyền, đề cao sức mạnh, sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực, sự gia tăng các biện pháp đơn phương tiếp tục là mối đe dọa đối với hòa bình, ổn định quốc tế. Trong thời đại cách mạng công nghiệp 4.0, tiến bộ của nhân loại không chỉ được đo bằng thành tựu công nghệ mà trước hết là hòa bình, thịnh vượng và phải biết chắt chiu, nắm lấy từng cơ hộ dù là rất nhỏ cho hòa bình. Trước vấn đề toàn cầu hóa đặt ra, không một quốc gia nào, dù đó là các cường quốc giàu mạnh, có đủ sức giải quyết những thách thức to lớn hiện nay, điều đó đòi hỏi sự nỗ lực chung tay của mọi quốc gia trên hành tinh. Việt Nam đã và sẽ làm tất cả vì  một nền hòa bình và ổn định chung của thế giới, đồng thời luôn chuẩn bị tâm thế chủ động, tích cực về mọi mặt tạo thế ổn định vững chắc trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội trong nước: kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội và quốc phòng an ninh, đối ngoại. Thế và lực của đất nước là điều kiện tiên quyết đảm bảo cho hòa bình, thịnh vượng chung cả trong nước, khu vực và thế giới. Là điều kiện quan trọng góp phần ngăn chặn những âm mưu, thủ đoạn can thiệp, đe dọa can thiệp của cường quyền, sự áp đặt tư tưởng nước lớn. Do đó, nắm bắt, đẩy nhanh tiến độ hội nhập vào cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 là một yêu cầu quan trọng và cần thiết hiện nay. Đây là chìa khóa thúc đẩy sự phát triển, tạo thế chủ động toàn diện cho công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.