Thời gian gần đây trong bối cảnh một số cán bộ, đảng viên có những
vi phạm nghiêm trọng phải xử lý kỷ luật, đã có nhiều ý kiến khác nhau về đạo
đức, tác phong, phong cách làm việc của đội ngũ cán bộ. Thậm chí, một số ý kiến
với tư duy chủ quan của mình đã cho rằng: phong cách làm việc xa dân, quan liêu
hiện nay của cán bộ công chức là do xã hội ta không có sự định hình đúng đắn về
phong cách làm việc cho đội ngũ cán bộ công quyền. Để phê phán lại những ý kiến
chủ quan này, bài viết dưới đây đề cập tới phong cách làm việc khoa học của Hồ Chí
Minh và những định hướng đúng đắn của Đảng và Nhà nước ta đối với việc học tập
phong cách làm việc khoa học của Hồ Chí Minh nhằm nâng cao chất lượng thực hiện
nhiệm vụ của đội ngũ cán bộ, đảng viên.
Phong
cách Hồ Chí Minh là một bộ phận quan trọng trong toàn bộ di sản vô giá mà Người
để lại cho dân tộc ta. Phong cách của Người không chỉ là những chuẩn mực mà còn
là mẫu hình để mỗi người cán bộ, đảng viên học tập, noi theo nhằm xây dựng,
hình thành phong cách của người cán bộ cách mạng đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ được
Đảng, Nhà Nước và nhân dân tin tưởng giao cho. Nói đến phong cách Hồ Chí Minh là nói đến
một chỉnh thể bao gồm: phong cách tư duy; phong cách làm việc; phong cách diễn
đạt; phong cách ứng xử; phong cách sinh hoạt... trong đó phong cách làm việc
khoa học có một vị trí hết sức quan trọng, được thể hiện ra một cách trực tiếp bằng
chất lượng, hiệu quả thực hiện nhiệm vụ của Người.
Sinh thời, Hồ Chí Minh đã đề cập đến phong cách
làm việc với nhiều cách nói, cách diễn giải khác nhau, phù hợp với từng đối tượng,
trong từng hoàn cảnh cụ thể. Bản thân Người thông qua chính quá trình sinh hoạt,
công tác của mình đã thực hiện và nêu một tấm gương sáng về phong cách làm việc
khoa học, chú trọng tới hiệu quả và có tính mục đích rất rõ ràng. Phong cách
làm việc khoa học của Hồ Chí Minh được thể hiện rõ ở một số nội dung như sau:
Thứ nhất, theo Hồ Chí Minh trong công việc phải biết sắp xếp thời
gian hợp lý, xây dựng kế hoạch thực hiện phải xác định mục đích rõ ràng, tránh
chung chung không có trọng tâm, trọng điểm. Người cho rằng tính khoa học trong
công việc trước hết, thể hiện ở việc quý trọng thời gian,
giờ nào việc ấy; làm việc phải có mục tiêu rõ ràng, tập trung; chương trình, kế
hoạch đặt ra phải phù hợp. Hồ Chí Minh luận giải: “Đích nghĩa là nhằm vào đó mà
bắn. Nhiều đích quá thì loạn
mắt, không bắn trúng đích nào”1. Người phê phán những cán bộ, đảng
viên vạch ra “Chương trình công tác thì
quá rộng rãi mà kém thiết thực”2. Theo quan điểm của Người, để vạch
kế hoạch một cách thực sự khoa học, người cán bộ phải “xét kỹ hoàn cảnh mà sắp
đặt công việc cho đúng. Việc chính, việc gấp thì làm trước. Không nên luộm
thuộm, không có kế hoạch, gặp việc nào, làm việc ấy, thành thử việc nào cũng là việc chính, lộn xộn, không có
ngăn nắp”3. Hồ Chí Minh đặc biệt lưu ý tới đặc điểm, tình hình cụ
thể và nhiệm vụ trọng tâm của cách mạng trong từng giai đoạn để sắp xếp kế
hoạch công việc một cách hợp lý theo hướng việc quan trọng, cấp bách thì làm
trước, việc chưa gấp thì làm sau nhưng không coi nhẹ bất cứ việc nào và luôn hướng
tất cả các công việc tới một mục tiêu là góp phần thực hiện có hiệu quả mục
tiêu, nhiệm vụ chung của cách mạng. Nhờ vậy mà ở cương vị lãnh tụ cao nhất của
Đảng và Nhà nước với “trăm việc, ngàn công phải lo” nhưng Người luôn chủ động hoàn thành mọi công việc với chất
lượng, hiệu quả cao, thực sự trở thành tấm gương cho mỗi người cán bộ, đảng
viên học tập, noi theo.
Thứ hai, Hồ Chí Minh yêu cầu cán bộ,
đảng viên phải xác định rõ quyết tâm đối với từng công việc cụ thể, từ đó đề ra
các biện pháp phù hợp để thực hiện. Người vạch rõ: chủ trương một, biện pháp
mười, quyết tâm phải hai, ba mươi. Nghĩa là, việc xác định chủ trương, xây dựng
kế hoạch mới chỉ là bước đầu, sau khi đã có kế hoạch công tác thì người cán bộ,
đảng viên phải có quyết tâm thực hiện và phải thực hiện đến nơi đến chốn, không
được đánh trống bỏ dùi. Người đã nhiều lần phê bình bệnh hữu danh vô thực ở
không ít cán bộ: “Làm cho có chuyện, làm lấy rồi. Làm được ít suýt ra nhiều, để
làm một bản báo cáo cho oai, nhưng xét kỹ lại thì rỗng tuếch… Thế là dối trá
với Đảng, có tội với Đảng. Làm việc không thiết thực, báo cáo không thật thà,
cũng là một bệnh rất nguy hiểm”4. Theo Hồ Chí Minh, để có được quyết
tâm đối với công việc, người cán bộ, đảng viên phải thấy được vinh dự, tự hào
và trách nhiệm của bản thân, ý thức được từng công việc cụ thể mà mình thực
hiện đều có ảnh hưởng ở mặt này hay mặt khác tới lợi ích chung của Đảng, của
dân tộc, niềm tin của nhân dân. Từ đó, tích cực khắc phục những biểu hiện hình
thức, chạy theo thành tích; coi trọng phát huy vai trò của tập thể, tính năng
động, sáng tạo của từng cá nhân nhằm tìm ra nhiều biện pháp hữu hiệu trong thực
hiện các kế hoạch công việc đã đề ra. Có như vậy, người cán bộ, đảng viên nhất
là những cán bộ chủ trì mới thực sự có được tác phong làm việc khoa học, phát
huy được vai trò của bản thân cùng tập thể hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ được
giao.
Thứ ba, theo Hồ Chí Minh, phong cách làm việc khoa học của người cán bộ,
đảng viên còn thể hiện ở sự am hiểu của họ đối với cấp dưới, biết bố trí, sắp
xếp đúng người, đúng việc. Hồ Chí Minh cho rằng một cán bộ làm việc khoa học,
hiệu quả phải là người hiểu rõ năng lực của cấp dưới, am hiểu sở trường, sở
đoạn, tâm lý, tính cách của cấp dưới, từ đó mà bố trí, sử dụng người cho đúng,
chớ “dùng thợ mộc làm nghề thợ rèn”5. Hồ Chí Minh chỉ rõ: khi giao
công việc cho cấp dưới phải rõ ràng đầy đủ, phải dự báo được những tình huống
có thể xảy ra cho cấp dưới và phải thường xuyên kiểm tra, đôn đốc việc thực
hiện của cấp dưới. Việc kiểm tra, đôn đốc công việc thường xuyên một mặt thể
hiện tác phong sâu sát, khắc phục được sự quan liêu xa rời thực tiễn của cán
bộ, mặt khác sẽ bảo đảm cho công việc được tiến hành đúng hướng, đúng kế hoạch,
phát hiện kịp thời những vướng mắc để giải quyết. Nhấn mạnh tới vấn đề này, Hồ
Chí Minh đã thẳng thắn phê bình tình trạng “cán bộ lãnh đạo chỉ lo khai hội và
thảo nghị quyết, đánh điện và gửi chỉ thị, sau đó, thì họ không biết gì đến
những nghị quyết đó đã thực hành đến đâu, có những sự khó khăn trở ngại gì, dân
chúng có ra sức tham gia hay không. Họ quên mất kiểm tra. Đó là một sai lầm rất
to. Vì thế mà “đầy túi quần thông cáo, đầy túi áo chỉ thị” mà công việc vẫn
không chạy”6.
Thứ tư, Hồ Chí Minh cho rằng, phong
cách làm việc khoa học còn đòi hỏi người cán bộ, đảng viên phải biết rút kinh
nghiệm, sử dụng kinh nghiệm đó để thực hiện công việc trôi chảy hơn, hiệu quả
hơn, tránh lặp lại các sai lầm đã mắc phải. Theo quan điểm của Người, mỗi cán
bộ, đảng viên sau mỗi một việc cụ thể cần phải rút kinh nghiệm tận gốc để tìm
ra những điểm tốt mà phát huy, những điểm còn tồn tại mà khắc phục. Mặt khác, phải
phổ biến những kinh nghiệm của mình cho tất cả cán bộ và cho dân chúng hiểu. Mỗi
cán bộ, đảng viên phải học hỏi những kinh nghiệm hay, tránh những kinh nghiệm
dở, áp dụng những kinh nghiệm cũ vào những công việc mới. Hồ Chí Minh phê phán
lối làm việc “không biết nghiên cứu đến nơi đến chốn…, để mà học kinh nghiệm,
để mà đặt ra khuôn phép cho công việc khác. Thành thử những cái tốt, cái hay
đều không phát triển được. Và công việc xong rồi là thôi, cán bộ không học được
kinh nghiệm gì, mà cũng không tiến bộ được mấy”7. Người nhắc nhở:
“công việc gì bất kỳ thành công hoặc thất bại, chúng ta cần phải nghiên cứu đến
cội rễ, phân tách thật rõ ràng rồi kết luận. Kết luận đó sẽ là cái chìa khoá phát triển công việc và
để giúp cho cán bộ tiến tới”8.
Như vậy, có thể thấy thông qua nhiều bài nói, bài viết
và từ thực tiễn cuộc sống, công tác của mình, Hồ Chí Minh đã khái quát rất rõ
và sâu sắc về phong cách làm việc khoa học cần phải có của người cán bộ, đảng
viên. Tư tưởng, quan điểm và tấm gương thực tiễn sinh động về phong cách làm việc
khoa học của Người đã được nhiều thế hệ cán bộ, đảng viên học tập, noi theo để xây
dựng, phát triển phong cách làm việc của bản thân đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ
đươc giao gắn với bối cảnh, nhiệm vụ chung của từng giai đoạn cách mạng cụ thể.
Hiện nay, trong bối cảnh đất nước ta đang tiếp tục thực
hiện công cuộc đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước, sự nghiệp
xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa đang đặt ra yêu cầu ngày
càng cao trước xu thế toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế, trước những diễn biến phức
tạp của tình hình thế giới và khu vực… Xuất phát từ vai trò, vị trí của đội ngũ
cán bộ, đảng viên nên công tác xây dựng đội ngũ này vững mạnh ngang tầm nhiệm vụ
trong tình hình mới đã và đang được quan tâm thực hiện. Trong nhiều tổ chức đảng,
ở nhiều cơ quan, đơn vị, địa phương vấn đề đạo đức, lối sống, phong cách, tác
phong công tác của cán bộ, đảng viên đã được coi trọng xây dựng và có những bước
phát triển tích cực. Nhiều cán bộ, đảng viên có ý thức mạnh mẽ về xây dựng, đổi mới phong
cách làm việc, nâng cao chất lượng hiệu quả công tác và mối quan hệ giữa cấp
trên và cấp dưới, lãnh đạo với quần chúng, giữa cán bộ với nhân dân; nhiều cán bộ chủ chốt đã có ý thức ham học hỏi, trình độ học vấn, chuyên
môn nghiệp vụ và năng lực lãnh đạo, quản lý được nâng lên rõ rệt; trong công việc đã xuất hiện nhiều cán bộ, đảng viên có lòng nhiệt
tình, tự tin, năng động, sâu sát, tận tụy trong công việc. Họ lăn lộn với phong
trào, sâu sát cơ sở và nhân dân, học hỏi những kinh nghiệm thực tiễn phong phú,
nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của nhân dân và biết khơi dậy tinh thần dân chủ
trong công việc, tôn trọng, biết lắng nghe, tiếp thu ý kiến, sáng kiến của đồng
nghiệp, của tập thể cơ quan, đơn vị. Nhiều cán bộ đã thể hiện rõ tính khiêm
tốn, cầu thị, giàu lòng nhân ái, vị tha, tin tưởng cấp dưới. Không ít cán bộ,
đảng viên nêu cao tinh thần dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm trước tập
thể về các quyết định và việc làm của mình theo chức trách, nhiệm vụ được giao…
Tuy vậy, bên cạnh những mặt
tích cực trên, trong thời kỳ mới hiện nay, trước những tác động tiêu cực của
mặt trái cơ chế thị trường và những yếu tố không thuận lợi khác trong đó có sự
chống phá quyết liệt các thế lực thù địch thông
qua chiến lược “diễn biến hòa
bình”, trong đội ngũ cán bộ, đảng viên “tình trạng tham nhũng, lãng phí vẫn
còn nghiêm trọng với biểu hiện ngày càng tinh vi, phức tạp gây bức xúc trong dư
luận… tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong một
bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên chưa bị đẩy lùi; có mặt, có bộ phận còn
diễn biến phức tạp hơn…”9. Ở nhiều nơi, vấn đề xây dựng đạo đức, lối
sống, phong cách, tác phong làm việc cho cán bộ, đảng viên chưa được coi trọng
đúng mức nên chất lượng còn thấp. Công tác quy hoạch cán bộ ở một số cơ quan,
đơn vị còn thiếu chặt chẽ, mang tính chắp vá, không đồng bộ và thiếu chủ động
trong công tác bố trí, phân công cán bộ. Không ít cán bộ, đảng viên trong các
cơ quan, đơn vị, trong hệ thống chính trị cơ sở còn có biểu hiện quan liêu, xa
rời quần chúng, chạy theo báo cáo thành tích; xây dựng các kế hoạch công tác
thiếu tính khả thi, không phát huy được trí tuệ tập thể; việc thực hiện công
tác kiểm tra, giám sát, đôn đốc ở nhiều cán bộ còn mang tính hình thức; công
tác sơ, tổng kết rút kinh nghiệm trong quá trình thực hiện các nhiệm vụ chưa
thường xuyên…
Trên cơ sở
quán triệt, học tập tư tưởng, tấm gương của Hồ Chí Minh về phong cách làm việc
khoa học, để xây dựng phong cách làm việc cho đội ngũ cán bộ, đảng viên đáp ứng
yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới hiện nay, thiết nghĩ cần tập trung thực
hiện tốt một số giải pháp sau:
Một là, tiếp tục đẩy mạnh việc giáo
dục, nâng cao nhận thức về tư tưởng và phong cách Hồ Chí Minh, gắn liền việc
triển khai thực hiện có hiệu quả Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI - Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện
nay) và tiếp tục thực hiện “Học tập
và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”. Thông qua công tác giáo dục phải
làm cho mọi cán bộ, đảng viên thấy rõ ý
nghĩa, tầm quan trọng và nội dung yêu cầu của học tập và làm theo phong cách
của Hồ Chí Minh. Từ đó, cụ thể hoá và xác định những yêu cầu cơ bản về phong
cách làm việc gắn với cương vị, chức trách cụ thể của từng cán bộ, đảng viên; phải
khắc phục kịp thời những biểu hiện nhận thức hời hợt, phiến diện, chỉ thấy
phong cách làm việc là do cá tính riêng của từng người và môi trường làm việc
quy định; không thấy được mối quan hệ giữa phong cách làm việc với năng lực
công tác và phẩm chất chính trị đạo đức, giá trị nhân văn của người cán bộ cách
mạng. Trong công tác giáo dục hiện nay, cần phải làm cho mỗi cán bộ, đảng viên
hiểu rõ phong cách làm việc khoa học của Hồ Chí Minh được thể hiện rõ trong lời
nói, việc làm, trong việc sắp xếp và giải quyết từng công việc cụ thể của Người
chứ không phải là một thứ gì đó xa vời, không thể làm theo được. Trên cơ sở đó,
giúp cán bộ, đảng viên thấy và học hỏi được từ Người tính chặt chẽ, hợp lý,
hiệu quả trong bố trí, sắp xếp, tìm biện pháp và cách thức thực hiện công việc
để vận dụng vào thực tiễn thực hiện nhiệm vụ của mỗi người.
Hai là, quan tâm xây dựng phong cách
làm việc khoa học cho cán bộ, đảng viên theo tư tưởng, tấm gương của Hồ Chí
Minh thông qua thực tiễn công tác, thực hiện nhiệm vụ của họ. Nhận thức về
phong cách Hồ Chí Minh thì không khó, nhưng biết vận dụng vào thực tiễn công
tác, biết uốn nắn sửa đổi bản thân để có phong cách làm việc khoa học thì không
hề đơn giản. Do đó, những người cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp phải quan tâm
xây dựng, rèn dũa phong cách làm việc cho đội ngũ cán bộ, đảng viên thuộc quyền
từ chính thực tiễn công tác của họ. Thông qua tiến trình thực hiện, kết quả
từng công việc cụ thể để hướng dẫn, chỉ ra cho cán bộ, đảng viên trong cơ quan,
đơn vị mình những ưu, khuyết điểm về phong cách, tác phong làm việc; cùng họ
tìm biện pháp và theo dõi quá trình phát triển về phong cách làm việc của họ ở
những công việc tiếp theo. Bản thân mỗi người cán bộ, đảng viên cũng phải nhận
thức đúng đắn vai trò của hoạt động thực tiễn đối với việc phát triển phong
cách làm việc của mình theo tư tưởng Hồ Chí Minh; luôn đi sâu, đi sát, coi
trọng mọi công việc từ những việc nhỏ nhất được giao; chú trọng bám sát cơ sở,
gần dân, tôn trọng và lắng nghe ý kiến của nhân dân, của mọi người trong cơ
quan, đơn vị để không ngừng hoàn thiện phong cách, tác phong công tác của mình.
Ba là, phát huy tính tự giác, tinh thần chủ động,
sáng tạo của người cán bộ, đảng viên trong xây dựng phong cách làm việc khoa
học cho bản thân mình. Cần tập trung phát huy tính tích cực, tự giác của cán
bộ, đảng viên trong việc học tập nâng cao trình độ mọi mặt, rèn luyện đạo đức,
lối sống, phong cách làm việc của bản thân gắn với từng cương vị, chức trách
được giao. Mỗi cán bộ, đảng viên phải xác định rõ quyết tâm của mình trong thực
hiện nhiệm vụ mà tổ chức và nhân dân giao cho; có kế hoạch hợp lý để thực hiện
từng công việc cụ thể; luôn nêu cao tính tiền phong, gương mẫu, lòng nhiệt
tình, ham học hỏi để không ngừng tiến bộ về phong cách làm việc, tác phong công
tác. Đồng thời, phải kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân, biết xấu hổ, kịp thời
nhận ra những hành vi sai trái do phong cách làm việc gây ra đối với người khác
để tìm biện pháp khắc phục. Trong làm việc, người cán bộ, đảng viên phải thể
hiện rõ thái độ dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm trước tập thể và cấp
dưới, biết tự phê bình và phê bình để bản thân và người khác cùng tiến bộ.
Bốn là, thực hiện tốt công tác cán
bộ, công tác chính sách; tăng cường tổng kết thực tiễn, tìm ra và nhân rộng những gương điển
hình về phong cách làm việc khoa học trong cán bộ, đảng viên. Trong công tác
cán bộ cần phải làm tốt công tác quy hoạch; bố trí, sử dụng cán bộ công khai,
minh bạch, đúng người, đúng việc, lấy đó làm cơ sở để xây dựng mối quan hệ đoàn
kết, nhất trí trong các cơ quan, đơn vị, tổ chức, tạo điều kiện để phát huy dân
chủ, giúp cấp trên hiểu cấp dưới, cấp dưới tin tưởng cấp trên, từ đó tạo ra bầu
không khí cởi mở, mọi người cùng giúp đỡ nhau trong thực hiện các nhiệm vụ
chung cũng như trong phát triển phong cách làm việc của từng cá nhân. Mặt khác,
phải coi trọng thực hiện tốt công tác chính sách để cán bộ, đảng viên yên tâm
công tác, cống hiến; tích cực, tự giác hoàn thiện phong cách làm việc của bản
thân để nâng cao chất lượng thực hiện nhiệm vụ trong mọi điều kiện, hoàn cảnh
đáp ứng yêu cầu, đòi hỏi của thời kỳ mới. Bên cạnh đó, cũng cần phải tăng cường
tổng kết rút kinh nghiệm, tìm ra những gương điển hình về phong cách làm việc
của cán bộ, đảng viên để từ đó nhân rộng ra trong mỗi cơ quan, đơn vị, tổ chức,
phổ biến ra toàn xã hội để mọi người học tập, vận dụng vào quá trình xây dựng,
hoàn thiện phong cách làm việc của bản thân mình.
Tóm lại, Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ
nêu ra những tư tưởng, quan điểm mà bản thân Người còn là một tấm gương sáng về
phong cách làm việc khoa học cho cán bộ, đảng viên các thế hệ học tập, noi
theo. Trong tình hình mới hiện nay việc nhận thức, học tập và vận dụng phong
cách làm việc khoa học của Hồ Chí Minh là con đường đúng đắn để mỗi người cán
bộ, đảng viên không ngừng hoàn thiện, phát triển phong cách làm việc của mình
đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ được giao. Đó cũng chính là sự thể hiện tình cảm,
trách nhiệm và là việc làm thiết thực nhằm góp phần đẩy mạnh “Học tập và làm
theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” trong giai đoạn hiện nay.
Chú thích:
1,2,3. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc
gia, Hà Nội, 2002, t.5, tr.
374, 374, 292.
4,5,6,7,8. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.5, tr.
256-257, 520, 520-521, 242, 243.
9. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb CTQG, H. 2016,
tr. 185
Bài viết rất hay
Trả lờiXóa